Қазақстанда контрагентті сенімділікке қалай және қайда тексеруге болады?
Сіз бизнес жүргізетін кез келген компаниялар мен жеке тұлғалар – контрагенттер. Бұл ретте жасалатын мәміленің табысқа жетуі тең дәрежеде өзіңізге және серіктестеріңізге байланысты. Бұл тек тексерілген, сенімді әрі жауапты серіктестермен іскерлік қарым-қатынас орнату маңызды екенін білдіреді. Өкінішке қарай, барлық контрагенттер ондай бола бермейді. Серіктеспен жұмыс істеуге болатынын қалай түсінуге болады? Контрагентті тәуекел дәрежесіне тексерген жөн.
- Бұл не үшін қажет?
- Контрагент туралы нені білген маңызды?
- Компанияны қалай тексеруге болады?
- ҚР-да контрагентті мемлекеттік органдардың ресми сайттары арқылы қалай тексеруге болады?
- Қазақстанда ЖК мәртебесін коммерциялық ресурстар арқылы қалай тексеруге болады?
- Компанияны банктік сервистер арқылы қалай тексеруге болады?
- Ал егер контрагент басқа елден болса, не істеу керек?
Бұл не үшін қажет?
Жосықсыз жеткізушімен ынтымақтастық қаржылық шығынға әкеп соғады. Бұған қоса іскерлік беделіңізге зиян келтіруіңіз мүмкін: егер сіз жауапсыз «серіктестің» кесірінен, мысалы, белгілі бір мерзімде жеткізуді аяқтай алмасаңыз немесе қызметтерді көрсете алмасаңыз, беделіңізге нұқсан келуі мүмкін.
Бизнеске арналған шотты онлайн ашу
Бірнеше батырма арқылы қолжетімді мүмкіндіктерді пайдаланыңыз
Салық органдарымен мәселелердің алдын алу үшін де тексеру жүргізген маңызды.
Біріншіден, салық қызметі мәмілелердің бірін тексере алады – актілер мен шарттарды талдап, өзара есеп айырысуды салыстырып тексере алады. Егер контрагенттің кінәсінен бір жерде қате болса, сізде қиындық туындайды.
Екіншіден, 2024 жылдан бастап контрагентті бірыңғай тізілім арқылы тексеру міндетті болды. Тексеруді мәміле жасалғанға дейін 10 күн бұрын жүргізеді, тексерудің өзі тегін. Ол салық органына мәміленің мұқият жасалғанын дәлелдеу үшін қажет. Бұл жауапты бизнесті жағымсыз салдардан сақтайды.
Контрагент туралы нені білген маңызды?
Әлеуетті серіктесті жан-жақты зерделеу керек. Нені тексерген жөн?
- Жалпы ақпарат. Бұған компанияның тіркелген күні, оның мекенжайы, басшының байланыс деректері кіреді. Мысалы, егер сіз контрагентпен бір қалада болсаңыз, онда оның офисіне бару көп нәрсе береді: егер көрсетілген мекенжай бойынша ешкім жұмыс істемесе, онда сіздің мұндай фирмамен жолыңыз бір емес. Оның үстіне сарапшылар жақында ғана тіркеуден өткен компанияларды мұқият тексеруге кеңес береді.
- Қаржы. Шығыс пен кірісті, сондай-ақ пайданы зерттеңіз. Бірақ бірінші кезекте кредиторлар алдындағы берешекке, банкроттық процедурасынан өтуге назар аударған жөн. Егер әлеуетті контрагент банкрот болса, онда ол өзінің қаржылық міндеттемелерін орындай алмайды.
- Заңдық жай-күйі. Күдікті сот істеріне тартылған, тыйым салынған шоттары және заң мәселелері бар компаниямен жұмыс істеудің қажеті жоқ.
- Бедел. Компания туралы пікірлерді зерттеп, мүмкіндік болса, әлеуетті серіктесіңіздің клиенттерімен жеке өзіңіз сөйлесіп көріңіз. Әдетте компанияның ресми сайтында негізгі клиенттері туралы ақпарат көрсетіледі, олармен байланысу ғана қалады. Желіде фирма мен оның басшысы туралы ақпаратты іздеп көріп, олар туралы қандай контексте айтылғанына назар аударыңыз.
Құжаттарды сұратудан қорықпаған жөн. Мысалы, компанияның біркүндік емес екенін, шын мәнінде жұмыс істейтінін мемлекеттік тіркеу және салық есебіне қою туралы куәліктен білуге болады. Бұған қоса жарғының көшірмесімен, өткен жылғы есептілікпен танысуды сұрауға, салық бойынша берешектің жоқтығы туралы анықтаманы және т.б. сұратуға болады.
Тексеру қорытындысы бойынша қандай компанияны сенімді деп санауға болады? Бұл санатқа бір жылдан астам уақыт бойы жұмыс істеп келе жатқан, ЭҚЖЖ бойынша кодтары қызметтің негізгі бағытымен сәйкес келетін, банкте шоты ашылған, тұрақты пайдасы бар, кредиторлар алдында берешегі жоқ бизнес кіреді.
Компанияны қалай тексеруге болады?
Қазақстанда ЖШС-ны немесе ЖК-ні БСН/ЖСН бойынша, сондай-ақ ұйымның атауы бойынша тексеруге болады. Мемлекет жауапсыз контрагенттерді анықтауға мүдделі екенін, сондықтан кәсіпкерлерге негізгі деректерге қол жеткізуге мүмкіндік беретінін ескеру қажет.
Сонымен Қазақстанда контрагентті БСН бойынша қалай және қайда тексеруге болады? Түрлі ресурсты пайдалануға болады, ең танымал тәсілдерге тоқталып өтейік.
ҚР-да контрагентті мемлекеттік органдардың ресми сайттары арқылы қалай тексеруге болады?
Елдегі қаржы мәселесімен Мемлекеттік кірістер комитеті айналысады. Ол келесі сервистерге қол жеткізуге мүмкіндік береді:
- Сот кабинеті. Мұнда 2009 жылдан бергі сот актілері жинақталған және олар құқықтың түрлі саласына (қылмыстық, азаматтық, әкімшілік) қатысты. Бұл сіздің әлеуетті серіктесіңіздің сотқа тартылғанын немесе тартылмағанын тексерудің ыңғайлы тәсілі.
- Борышкерлердің бірыңғай тізілімі. Бұл БСН бойынша ЖК берешегін онлайн тексерудің, ЖК-нің салық төлейтінін немесе төлемейтінін анықтаудың ең қарапайым тәсілдерінің бірі.
- Egov. Электрондық үкімет сайтында БСН бойынша осындай ЖК-нің бар-жоғын тексеруге болады. Мұнда сіз компанияның атауы, оның нысаны (мысалы, ЖШС), құрылтайшының аты-жөні туралы ақпарат аласыз.
Мемлекеттік кірістер комитетінің сервистері арқылы тексеру тегін.
Қазақстанда ЖК мәртебесін коммерциялық ресурстар арқылы қалай тексеруге болады?
Үш ресурс ерекше қызығушылық тудырады:
- ABIS. «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының сервисі есеп жасайды, оның негізінде ашық дереккөздерден мәліметтер болады. Есепте Салық төлеушінің адалдық индексіне сүйене отырып, фирманың тәуекелін жалпы бағалау қамтылады.
- Kompra.kz. Сервисті әмбебап деп атауға болады, себебі ол компанияның салық төлейтінін, банкроттық процедурасынан өтіп жатқанын, сот істеріне қатысып жатқанын түсінуге мүмкіндік береді. Бұл сайтта тек 2 контрагентті тегін тексеруге болады, қалған барлық тексеру процесі үшін таңдалған тариф бойынша комиссия қарастырылған.
- Бизнес-Аналитик. Бұл сервис жиынтық деректермен (салық төлеу, мемлекеттік тізілімдерде болу және т.б.) танысуға мүмкіндік береді.
Компанияны банктік сервистер арқылы қалай тексеруге болады?
Компанияны (ҚҚС төлеуші ретінде және онымен шектелмейді) тексерудің тағы бір тәсілі – банк сервисін пайдалану. Мысалы, қаңтар айының соңында осындай опцияны ЦентрКредит Банкі іске қосты. Сервис ҚР-да ғана емес, РФ-да да контрагенттің сенімділігін бағалауға мүмкіндік береді. Тексеру банк пайдалана алатын деректер бойынша, яғни БСН (ЖК, ЖШС және басқа заңды тұлғалар үшін) және ЖСН (жеке тұлғалар үшін) бойынша, ұйымның атауы, шот нөмірі немесе контрагентке қызмет көрсетілетін банктің атауы бойынша жүзеге асырылады.
Сервис бизнесменге әлеуетті серіктес туралы толық ақпарат береді:
- Деректемелері. Бұл – БСН, ЖСН, атауы, байланыстары, НМТН.
- Компанияның қатысы бар сот істері.
- Қаржылық есептер.
- Берешектің болуы.
- Мемлекеттік сатып алуға қатысу.
- Белгілі бір қызметті жүзеге асыруға рұқсаттардың немесе лицензиялардың болуы және т.б.
Сервистің артықшылықтары – қарапайым интерфейс, түсінікті тексеру процесі, нәтиже берудің жеделдігі.
Онлайн-бухгалтерия
Бизнесіңіздің есебін оңай жүргізіңіз!
Ал егер контрагент басқа елден болса, не істеу керек?
Жеткізушінің сенімділігін ол шетелдік компания болса да, бағалауға болады.
Сіздің іскерлік серіктесіңіз Ресейден делік. Оны бірнеше тәсілмен тексеруге болады. Мысалы, «За честный бизнес» порталы арқылы тексеруге болады. Ол үшін СТСН (салық төлеушінің сәйкестендіру нөмірі), компанияның атауын немесе басшының атын білу қажет. Порталдың артықшылығы ондағы деректердің Федералдық салық қызметімен синхронизацияланғанында. Балама нұсқа – List-Org сервисі, ол компанияның қаржысы, берешектері туралы мәліметтер жинайды, мемлекеттік сатып алу туралы ақпаратқа ие.
ЦентрКредит Банкінің сервисі ресейлік контрагентті ыңғайлы әрі жылдам тексеруге мүмкіндік береді. Алдымен business.bcc.kz интернет банкингінің Контрагенттер бөліміндегі «Ел» жолында «Ресей» деген нұсқаны таңдаймыз. Сіз таңдау жасағаннан кейін, екі жаңа жол пайда болады – контрагенттің СТСН және НМТН. Осы жолдардың бірін толтырыңыз, жүйе серіктесіңіздің сенімділігі туралы деректерді ұсынады. Сіз компанияның мәртебесін, оның жұмыскерлерінің санын, заңды мекенжайын, басшысының аты-жөнін, негізгі қызмет түрін нақтылай аласыз. Сенімді компанияларда әрі қарай қолайлы фактілер туралы аналитикалық ақпарат ұсынылады: компания банкрот емес, 12 ай бойы белсенді жұмыс істеп келеді, алым мен салық бойынша қарыздары жоқ, сенімсіз жеткізушілер, жалған кәсіпорындар және т.б. тізілімдерде көрсетілмеген.
Қажет болса, тексеру туралы егжей-тегжейлі есепті PDF нысанында жүктей аласыз.
Қытайлық жеткізушілермен біршама күрделі. Елде бірыңғай тізілімдер сұранысқа ие емес, ал ірі коммерциялық алаңдар компаниялардан өздерінің сенімділігін растауды талап етпейді. Сондықтан кәсіпкердің өз бетінше «еңбек етуіне» тура келеді. Не істеуге болады?
- Өндіріс мекенжайын нақтылау. Егер компания бір мекенжай бойынша тіркеліп, тауар басқа мекенжайда өндірілсе, ойланып көрген жөн. Көбінесе бұл алыпсатарлардың немесе тіпті алаяқтардың белгісі.
- Контрагенттің тіркеу нөмірін сұрату. Бұл нөмірді China Company Registration мемлекеттік емес сайты арқылы тексеруге болады. Мұнда компанияны қай орган тіркегені және компанияның қайда орналасқаны, оның меншік нысаны туралы ақпарат алуға болады. Адал жеткізушілер тіркеу нөмірін еш қиындықсыз хабарлайды. Ал егер тіркеу нөмірі болмаса, онда мұндай ынтымақтастықтан бас тартқан жөн.
- Экспортқа лицензияны сұрату.
- Телефон нөмірін нақтылау. Қызықты факт: Қытайдағы кез келген компанияның стационарлық телефон нөмірі болуы тиіс, бұл заңмен белгіленген. Компанияға қоңырау шалып, бірнеше сұрақ қойыңыз (не өндіреді, қанша жыл жұмыс істейді және т.б.).
Контрагентті тексеру көп уақыт алмайды, бірақ ол қаржымен және іскерлік беделмен байланысты тәуекелдерді азайтуға мүмкіндік береді.
Жаңа 2024 жыл ҚР-дағы бизнес иелеріне кезекті өзгерістер әкелді: мысалы, 1 қаңтардан бастап ЖК мен заңды тұлғалар кірістерін жалпыға бірдей декларациялаудан өтуі тиіс. Бұл, қызмет саласына қарамастан, кәсіпкерлерге қолданылатын бизнес активтерінің өзіндік санағы. Мысалы, кондитерлер мен шағын дүкен иелері де, ірі кәсіпорындардың басшылары да 250-нысан бойынша декларация тапсыруы тиіс.
Жеке кәсіпкер үшін бизнесті жүргізудің ең түсінікті, жеңіл әрі ыңғайлы тәсілдерінің бірі – бұл салық салудың оңайлатылған жүйесі (ССОЖ) бойынша ЖК. Егер қарапайым тілмен айтатын болсақ, бұл жағдайда бизнес оңайлатылған режим бойынша жұмыс істейді. Бұл режим әкімшілік процедуралардың санын азайтып, есептік құжаттаманы дайындауды жеңілдетеді. Ең бастысы, бизнес жүргізуді кәсіпкер өз бетінше – бухгалтерді тартпай-ақ атқара алады. Оңайлатылған режимнің ерекшеліктерін егжей-тегжейлі қарастырайық.
Оңайлатылған декларация қандай ЖК үшін қолжетімді?
Кәсіпкерлер, егер олардың бизнесі бір мезгілде келесі параметрлерге сәйкес келген жағдайда, оңайлатылған жүйені пайдалана алады:
- Қызметкерлердің саны
Жұмыскерлердің жалпы саны 30 адамнан аспауы тиіс (бұл санға бизнесменнің өзі де кіреді).
- Бөлімшелердің болуы
Компанияның басқа елді мекендерде орналасқан филиалдары жоқ.
- Жарты жылдағы кіріс
Оңайлатылған режим бойынша жұмыс істеуді жоспарлап отырған жеке кәсіпкердің бизнес айналымының нақты мөлшері кәсіпкердің үш компонентті интеграцияланған жүйені (ҮИЖ) қолдануымен анықталады. Ол POS-терминалмен және онлайн-кассамен, сондай-ақ тауарлардың есебін жүргізуге мүмкіндік беретін ERP жүйесімен жұмыс істеуді көздейді.
Егер бизнесмен 2023 жылы бизнесті оңайлатылған режим бойынша жүргізу үшін ҮИЖ қолданбаса, ЖК-ның жартыжылдық айналымы 24 038 АЕК-тен кем болуы тиіс. Осылайша жарты жылдағы ең жоғары кіріс 82 931 100 теңгеден аспауы тиіс (2023 жылғы 1 қаңтардан бастап айлық есептік көрсеткіш 3 450 теңгеге жетті).
Егер кәсіпкер ҮИЖ қолданатын болса, онда жартыжылдық айналым 94 086 АЕК-тен (24 038 АЕК + 70 048 АЕК) төмен болуы тиіс. Ақшалай баламада – 324 596 700 теңге.
- Нарық сегменті
2023 жылы оңайлатылған режимдегі ЖК кез келген қызметпен айналыса алады. Алайда ҮИЖ мүмкін болмайтын бірқатар ерекшеліктер де бар, оларға мынадай салалар жатады:
- Акцизделетін тауарларға байланысты қызмет (оларды дайындау, сақтау немесе көтерме саудада өткізу)
- Мұнай өнімдерін (мысалы, дизель отынын немесе бензинді) сату
- Лотерея билеттерінің ұтыс ойынын өткізу
- Жер қойнауын пайдалану (лицензия бойынша жүзеге асырылатын қызметті есепке алмағанда)
- Шыны ыдыспен жұмыс (оны жинау немесе қабылдау)
- Металдармен байланысты қызмет (дайындау, сақтау, қайта өңдеу, сату)
- Маркетингтік немесе консультациялық қызметтер көрсету
- Аудит, бухгалтерлік есеп
- Сақтандыру қызметтері
- Әділет және құқық саласындағы жұмыс
- Сауда алаңдарын жалға беру, оларды субжалға беру
- Қаржы лизингі
- Қонақ үй қызметтері (егер бір қонақ үйде екі және одан да көп салық төлеуші жұмыс істейтін болса)
- Агенттік шарттар негізінде көрсетілетін қызметтер
Салық салудың оңайлатылған жүйесі бойынша жұмыс істеу үшін бір мезгілде аталған барлық параметрлерге жауап беру керек екеніне тағы да сіздің назарыңызды аударамыз. Егер бизнесмен критерийлердің ең болмаса біріне сәйкес келмесе, ол салық салудың жалпы режиміне көшеді.
Оңайлатылған режим бойынша ЖК қандай салықтарды төлейді?
2023 жылы ҚР-да оңайлатылған режим бойынша жеке кәсіпкердің қандай салықтар төлейтінін түсіну үшін оның жалдамалы жұмыскерлері бар-жоғын білу керек. Бизнесмен жалғыз жұмыс істейтін немесе қызметкерлерді жалдайтын екі жағдайды да егжей-тегжейлі қарастырайық.
2023 жылы қызметкерлерді тартпай-ақ жұмыс істейтін ЖК үшін оңайлатылған режим бойынша салынатын салықтар
Қосымша мамандар жалдамайтын бизнесмен бюджетке салық төлемдерін және өзі үшін міндетті жарналарды жүзеге асырады.
Бюджетке төленетін төлемдерге жеке табыс салығы (ЖТС) және әлеуметтік салық жатады. Әр салыққа пайданың 1,5%-ы тиесілі. Жиыны – кірістің 3%-ы. Бюджетке төлем жылына екі рет, яғни жарты жылда бір рет: ағымдағы жылдың 25 тамызына дейін және келесі жылдың 25 ақпанына дейін орындалады.
Кәсіпкер өз пайдасына келесіні төлейді:
- Міндетті зейнетақы жарнасы (МЗЖ) – ай сайынғы табыстың 10%-ы.
- Әлеуметтік жарналар – жалақының 3,5%-ы.
- Медициналық сақтандыру төлемдері (МӘМСЖ) – 1,4 ЕТЖ-ның 5%-ы (бұл 2023 жылы 4 900 теңгені құрайды).
2023 жылы оңайлатылған режим бойынша жалақы мөлшерін кәсіпкер өзі белгілей алатынын ескеріңіз, заңнама тек соманың шегін регламенттейді. Осылайша міндетті зейнетақы жарналарын енгізген кезде, бұл айына 1-ден 50 ЕТЖ-ға дейін (2023 жылғы 1 қаңтардан бастап ЕТЖ – 70 000 теңге), ал әлеуметтік аударымдар кезінде – айына 1-ден 7 ЕТЖ-ға дейін.
Аударылған төлемдер ай сайын жасалады. Жарналарды есепті айдан кейінгі айдың 25-не дейін жасау қажет.
Бұдан басқа бірнеше ерекшелікті есте сақтау маңызды:
- Егер кәсіпкер бала күтіміне байланысты демалыста болса, бірақ ресми түрде өз жұмысын тоқтатпаса және пайда табуды жалғастырса, онда МЗЖ және әлеуметтік жарналарды төлеу қажет (кемінде бір ЕТЖ-дан).
- Егер кәсіпкер қызметін тоқтатпаса, бірақ ол пайда алмаса, оған бәрібір есеп беруге тура келеді.
- Тіпті сіз қызметіңізді тоқтатып, салық есептілігін ұсынбасаңыз да, ай сайын МӘМСЖ төлеуіңіз қажет (1,4 ЕТЖ-ның 5%-ы).
2023 жылы оңайлатылған режим бойынша жалдамалы қызметкерлермен жұмыс істейтін ЖК үшін салықтар
Егер бизнесмен мамандарды жалдаса, онда ол да жоғарыда көрсетілген төлемдерді (өз пайдасына және бюджетке) жасайды. Сонымен қатар ол өзінің әрбір маманы үшін қаражат аударуы қажет:
- 10% – ЖТС
- 10% – МЗЖ
- 3,5% – әлеуметтік аударымдар
- 3% – МӘМС (міндетті медициналық сақтандыру)
- 2% – МӘМСЖ (медициналық сақтандыруға арналған жарналар)
Пайыздар жалдамалы мамандардың жалақы сомасынан есептеледі. Сондай-ақ қызметкердің мәртебесін (зейнеткер, мүгедек, шетелдік және т.б.) ескеру қажет.
Есіңізге сала кетейік, оңайлатылған салық жүйесі бойынша жұмыс істейтін кәсіпкерлер жұмыскерлер үшін әлеуметтік салықтан босатылады. Бірінші қаралған жағдайдағыдай, мамандар үшін төлемдер әр ай сайын (есепті айдан кейінгі айдың 25-іне дейін) жасалады.
Бұдан басқа бизнесмен жұмыс беруші ретінде өз қызметкерлеріне еңбекке жарамсыздық парақтарын, демалыс ақысын немесе егер қызметкер еңбек демалысын пайдаланбаса, өтемақы төлеуі тиіс.
Оңайлатылған режим бойынша ЖК үшін ҚҚС төлеу
Бизнесменге ҚҚС төлеу қажеттілігі оның жылдық табысымен анықталады. Осылайша егер тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді сату бойынша салық салынатын айналым жылына келесі мөлшерден асып кетсе, бизнесмен 2023 жылы оңайлатылған салық режимі кезінде ҚҚС бойынша тіркеу есебіне тұруы қажет:
- 20 000 АЕК – ҮИЖ қолданбайтын ЖК үшін. 2023 жылы бұл 69 000 000 теңгеге баламалы;
- 144 184 АЕК (20 000 АЕК + 124 184 АЕК) – ҮИЖ қолданған кезде. Бұл 497 434 800 теңгені құрайды
Айналым асып кеткен кезде, кәсіпкер асып кету туындаған ай аяқталған күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде салықтық өтінішті (электрондық немесе қағаз нысанында) дербес беруге міндетті.
Егер кәсіпкер ҚҚС бойынша есепке тұрса, оған төлеушінің куәлігі беріледі. Осы сәттен бастап ол тоқсан сайын ҚҚС бойынша декларация беріп, 12% мөлшерлеме бойынша салық төлеуі қажет.
Қазақстанда оңайлатылған режим бойынша ЖК-ні қалай жүргізу керек?
Мұны кез келген ыңғайлы тәсілмен: дербес, аутсорсингтегі бухгалтердің немесе штаттық бухгалтердің көмегімен жасауға болады. Әр нұсқаның өз артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Мысалы, штатқа бухгалтерді жалдау әрдайым экономикалық тұрғыдан орынды бола бермейді (әсіресе егер біз шағын бизнес туралы айтатын болсақ). Сондықтан шағын бизнес аутсорсингте бухгалтерия жүргізу қызметін жиі пайдаланады.
Өз кезегінде бухгалтерияны дербес жүргізу барлық аспектілерді мұқият зерделеуді білдіреді, көптеген ерекшелікті ескеру қажет. Мысалы, кәсіпкер қандай тәсілмен табыс таба алатынын және оған қандай құжаттарды дайындауға тура келетінін қарастырайық:
- Қолма-қол ақша. Қолма-қол ақшамен жұмыс істеу үшін онлайн-касса қажет, әрбір сауда жасаған кезде, клиентке чек беру қажет
- Банк картасы бойынша төлем. Бұл жағдайда да онлайн-касса қажет.
- Қосымша арқылы жүргізілетін операциялар (мысалы, Homebank немесе Kaspi сервисі арқылы). Бұл жерде де онлайн-кассасыз болмайды.
- Банктегі ЖК шотына аудару. Егер сізбен тауар үшін есеп айырысатын болса, онда төлем жасауға арналған шотты, жүкқұжатты және электрондық шот-фактураны (ЭШФ) дайындау талап етіледі. Ал егер клиенттер сіздің қызметтеріңізге осылайша ақы төлесе, онда шот жазып беріп, орындалған жұмыстардың қағаз немесе электрондық актісін (ОЖЭА) жасау және ЭШФ дайындау қажет.
2023 жылы оңайлатылған режимдегі ЖК ЭШФ жазып беруге міндетті ме? 2021 жылғы 1 сәуірден бастап, егер заңды тұлғалармен немесе ЖК-мен жасалатын бір шарт бойынша сома (оңайлатылған режимді, патентті қолданатындардан басқа) 1 000 АЕК-тен, яғни 3 450 000 теңгеден асса, бұл құжатты жазып беру қажет.
Бірақ мұнымен шектелмейді. Келесі кәсіпкерлерге ЭШФ дайындау қажет:
- ҚҚС төлеушілер болып табылатын кәсіпкерлер.
- Басқа елдерден әкелінген тауарларды сататын (импорт) кәсіпкерлер.
- ҚҚС төлемейтін, бірақ ЭШФ жүйесінің «Виртуалды қойма» (ВҚ) модулінде тіркелген тауарларды сататын кәсіпкерлер.
- Халықаралық жүк тасымалдау саласында қызметтер көрсететін (ҚҚС төлейтініне қарамастан) кәсіпкерлер
Аталған санаттағы бизнесмендер шартқа сәйкес сома 1 000 АЕК-ке жетпеген жағдайда, ЭШФ дайындауы қажет екенін ескеріңіз..
Оңайлатылған жүйе бойынша кәсіпкерлер қандай есептілікті дайындайды?
Оңайлатылған жүйе бойынша жұмыс істейтін ЖК 910.00 нысанын жарты жылда бір рет толтыруы тиіс:
- І жартыжылдықтың қорытындысы бойынша құжат 1 шілдеден 15 тамызға дейін ұсынылады. Сондай-ақ 25 тамызға дейін табыс салығы – 3% төленеді
- II жартыжылдық үшін 1 қаңтардан бастап есеп беріледі. Есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпанына дейін үлгеру қажет. Бұдан басқа 25 ақпанға дейін 3%-дық салықты төлеу қажет.
Нысан онлайн режимінде беріледі, бұл уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді.
Жеке кәсіпкерлер үшін жеңілдіктер бар ма?
Қазақстанның Салық кодексінде оңайлатылған жүйе бойынша жұмыс істейтін кәсіпкерлер үшін жеңілдіктер жазылған. Бірақ бұл жеңілдіктер тек мамандарды жалдайтын бизнесмендерге ғана қатысты.
ЖК әрбір қызметкер үшін төлейтін салықты 1,5%-ға төмендетуі мүмкін. Бұл маманның жалақысы 25 АЕК (яғни 86 250 теңге) немесе осы көрсеткіштен асқан жағдайда ғана мүмкін болады.
Жеңілдікті 910.00 нысанын толтырған кезде қолдануға болады. Төлем жасауға арналған соманы есептеу автоматты режимде орындалатын болады.
Кәсіпкер тек жеңілдіктерге ғана сене алмайтынына назар аударыңыз. Ол өз міндеттемелерін, оның ішінде салықты уақтылы төлеу жөніндегі міндеттемелерін есте ұстауы қажет. Әртүрлі бұзушылықтар ескерту (бірінші рет) арқылы жазаланады. Екінші және одан кейінгі бұзушылықтар анықталған кезде, кәсіпкерге айыппұл салынады. Оның үстіне аз сома емес – 15-тен 50 АЕК-ке дейін.
Оңайлатылған салық жүйесі кәсіпкерлерді қарапайымдылығымен және айқындылығымен тартады, бұл барлық есепті өз бетінше жүргізуге және бөгде мамандардың қымбат тұратын қызметтеріне жүгінбеуге мүмкіндік береді. Алайда оңайлатылған жүйеде де барлық ерекшеліктерді біліп, заңнама нормаларын түсіну маңызды. Бұл өз бизнесіңізді ашық әрі тиімді жүргізуге, жеңілдіктерді пайдалануға және ескерту мен айыппұлдарға жол бермеуге мүмкіндік береді.
Авторы - Наталья Брославская
Егер кәсіпкерге көлікті немесе арнайы техниканы сатып алу қажет болса, ал оған сомасы жеткіліксіз болса, кредит рәсімдеуге болады. Бірақ соңғы уақытта лизингтің танымалдығы артуда. Қаржыландырудың бұл түрі кредитке ұқсас, алайда айтарлықтай айырмашылықтары да бар.