Қаржылық тәуекелдермен ұштасқан мәмілені жасасқан кезде (мысалы, үлескерлік құрылыс аясында пәтер сатып алу), эскроу-шот пайдаланылады. Ол форс-мажорлық жағдайда тараптардың мүдделерін қорғауға, ақшаны сақтауға және мәмілеге қатысушылардың теріс пайдалану ықтималдығын төмендетуге арналған. Эскроу-шотты жеке тұлға да, заңды тұлға, ЖК де аша алады.
Әлемдік тәжірибеде эскроу ондаған жылдар бойы қолданылып келеді, бұл Қазақстанда жаңа құрал: ол 2016 жылдан бастап жұмыс істейді.
Бизнеске арналған шотты онлайн ашу
Бірнеше батырма арқылы қолжетімді мүмкіндіктерді пайдаланыңыз
Алдымен эскроу-шоттың не екенін анықтап, мағынасын қарапайым сөзбен түсіндіруге тырысып көрейік. Сонымен эскроу-шот деп екі ерекшелігі бар банк шотын атайды:
Эскроу-шот сатып алушы (төлеуші), сатушы (алушы) және банк арасындағы үшжақты шарт бойынша ашылады. Аударылған ақша эскроу-шоттан алушы шарттарды орындаған кезде ғана есептен шығарылады.
Компания (төлеуші) дайын бизнесті сатып алады делік. Ол банктегі арнайы шотқа ақша салады – сатушы (алушы) шарт бойынша міндеттемелерінің өз бөлігін орындағанға (мысалы, меншік құқығын анықтағанға) дейін банк бұл қаражатты оқшаулайды. Алушы шарттардың өз бөлігін орындағаннан кейін, банк оған ақша аударады. Алушы шарттардың өз бөлігін бұзған жағдайда, тараптардың келісімі бойынша банк төлеушіге ақшаны қайтарады.
Бизнесті жұту, біріктіру мысалын қарастырайық. Бизнесті сатып алған кезде, ақша эскроу-шотта сақталатын болса, екі тарап та кешенді тексеріс жүргізе алады. Бұл кезде сатып алушыға сатушының өз міндеттемелерін орындамайтыны туралы алаңдаудың қажеті жоқ, ал сатушы сатып алушының қажетті сомасы бар екеніне және ол мәмілені сәтті аяқтайтынына сенімді болады.
Жеке тұлғаның эскроуды қолдануының классикалық мысалы – бұл үлескерлік құрылысқа қатысу. Мұндай жағдайда эскроуды сатып алушы ашады, бірақ оны құрылыс салушының атына ресімдейді. Құрылыс салушы сатып алушының ақшасын өз міндеттемелерін орындағанда ғана (үй салып, объектіні пайдалануға бергенде) ала алады.
Жұмыс тетігі бойынша эскроу аккредитивке ұқсас. Бірақ айырмашылықтар да бар. Аккредитивтің эскроу-шоттан айырмашылығы неде:
Жеке тұлғалар мұндай шотты үлескерлік құрылыс аясында пәтер сатып алған кезде жиі ашады. Заңды тұлға мен ЖК-ге эскроу бірқатар міндетті шешу үшін қажет:
Жалпы айтқанда, эскроу-шотты ашу екі жағдайда оңтайлы:
Эскроуды пайдалану сатып алушы үшін тиімді:
Бірақ эскроу-шот сатып алушы үшін ғана тиімді деп ойламаған жөн, бенефициар үшін (мысалы, егер сөз үлескерлік құрылыс туралы болса, құрылыс салушы үшін) де өз артықшылықтары бар. Осылайша ол ақшаның шотқа нақты аударылғанына сенімді болады. Бұл құрылыс процесінің үздіксіздігіне кепілдік береді.
Бұған қоса, эскроу – икемді құрал. Әрбір мәміле үшін қызметтің нақты саласының ерекшелігін ескеруге мүмкіндік беретін өзекті шарттардың тізбесін жасауға болады.
Шоттың естен шығаруға болмайтын кейбір ерекшеліктері де бар. Мысалы, қайтарылатын қаражат лимиті көзделген. Яғни, форс-мажор жағдайында лимиттен артық соманы қайтару мүмкін емес. Сондай-ақ эскроу-шоттағы ақша банктің айналымында болады, бірақ оған (депозитте болғандай) пайыз есептелмейді.
Онлайн-бухгалтерия
Бизнесіңіздің есебін оңай жүргізіңіз!
Шот ашу үшін осындай қызмет көрсететін екінші дәрежелі банкке хабарласу қажет. Ұсынылатын валюталар – теңге, доллар, еуро немесе ресей рублі. ЦентрКредит Банкінде бұл опцияны онлайн режимінде қолдануға болады.
Шотты BCC Business платформасы арқылы ашқан ыңғайлы:
Эскроу-шотты онлайн ашу бойынша құжаттарға қол қою үшін төлеушінің 15 күні бар.
Эскроу-шотты толықтыру үшін сатып алушы ЦентрКредит Банкінде шот аша алады немесе деректемелер бойынша басқа банктің шотынан ақша аудара алады. Эскроу-шотты толықтыру туралы SMS сатып алушыға да, сатушыға да келеді.
ЦентрКредит Банкі эскроумен жұмыстың барынша ашық жүйесін әзірледі, бұл мәміленің екі тарапына да оның әрбір кезеңін көруге мүмкіндік береді. Осылайша ақша алу үшін сатушы платформада оның міндеттемелерін орындағанын растайтын құжаттарды (мысалы, акт) қоса тіркеуі тиіс. Қауіпсіз мәмілені аяқтағаннан кейін сатып алушыға қызмет көрсету комиссиясын төлемеу үшін эскроу-шотты жабу ұсынылады.
ЦентрКредит Банкінде эскроу-шот ашудың көптеген артықшылықтары бар:
Бүгінде Қазақстанда эскроу-шотты заңды тұлғалар белсенді түрде пайдаланады. Жеке тұлғалардың үлескерлік құрылысқа қатысу шартын ресімдеген кезде, эскроуды міндетті талап ету мәселесі талқыланып жатыр. Жеке тұлғалар үшін бұл шара үлескердің мүдделерін қорғау құралы және құрылыс салушыны құрылыс мерзімін созбауға және шартта жазылған тармақтарды бұзбауға ынталандыру тәсілі ретінде қарастырылады.
Қазақстанның Ұлттық банкі 2024 жылғы 9 желтоқсанға арналған доллардың теңгеге қатысты курсын 514,65 тг., ал ресей рублінің курсын 5,17 тг. деп белгіледі.
Өткен күнмен салыстырғанда доллар курсы нығайды. 2024 жылғы 6 желтоқсандағы курсымен салыстырғанда, төмендеу -10,00 тг. құрады (524,65 тг.-ден 514,65 тг.-ге дейін). Сонымен қатар, рубль курсы да сәл әлсіреп, +0,03 тг. өсті (5,14 тг.-ден 5,17 тг.-ге дейін).
USD/KZT жұбының курсы 2,64%-ға нығайып, сауда көлемі 280 млн USD болғанда 508 теңгені құрады.
RUB/KZT жұбының курсы +1,08%-ға өсіп, 6 663 млн RUB сауда көлемінде 5,14 теңгені көрсетті.
Теңге күрт әлсірегеннен кейін, әдеттегідей, оның нығаюы байқалады.
Қазақстанның Ұлттық банкі 2024 жылғы 6 желтоқсанға арналған доллардың теңгеге қатысты курсын 524,65 тг., ал ресей рублінің курсын 5,14 тг. деп белгіледі.
Өткен күнмен салыстырғанда доллар курсы аздап әлсіреді. 2024 жылғы 5 желтоқсандағы курсымен салыстырғанда, өсім +1,07 тг. құрады (523,58 тг.-ден 524,65 тг.-ге дейін). Сонымен қатар, рубль курсы да сәл әлсіреп, +0,13 тг. өсті (5,01 тг.-ден 5,14 тг.-ге дейін).