Теңгенің АҚШ долларына шаққандағы айырбастау бағамының болжамы
Сағ. 15:30-дағы жай-күйі бойынша орташа өлшенген USD/KZT айырбастау бағамы 518,97 теңгені құрады. 2025 жылғы шілдеде айырбастау бағамы орташа есеппен 1 АҚШ доллары үшін 519,1 теңгені құрады.
«BCC Invest» АҚ ЕҰ-ның (бұдан әрі – BCC Invest) Талдау және зерттеу департаменті Қазақстан Республикасының макроэкономикалық көрсеткіштеріне мониторинг жүргізу және болжау жөніндегі ай сайынғы жұмысы аясында сыртқы және ішкі факторлардың еліміздің экономикасына әсерін қадағалайды.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің (бұдан әрі – ҰБ) деректері бойынша 2025 жылғы маусымда айырбастау бағамы орташа есеппен 1 АҚШ доллары үшін 514,72 теңгені құрады. 2025 жылғы қаңтардағы деректермен салыстырғанда бағам 9,95 теңгеге немесе 1,9%-ға нығайды.
Кесте. 12 ай бойынша айырбастау бағамы динамикасының жаңартылған болжамы
Дереккөз: ҰБ деректері, BCC Invest талдауы
2025 жылғы екінші тоқсан бойынша айырбастау бағамының динамикасына қатысты болжам екі рет жасалды. Негізгі қорытындылар өзгеріссіз қалса да, сценарийлер мәні қайта қаралды. Осылайша, бастапқы болжам (2025 жылғы 7 сәуірдегі) және жаңартылған болжам (2025 жылғы 26 мамырдағы) бар. Негізгі айырмашылық – жағымсыз факторлардың іске асуына байланысты пессимистік сценарийдің шындыққа көбірек айналуы. Осыған орай аталған сценарий кейіннен базалық сценарий мәндеріне ауыстырылды.
Болжамдарға сәйкес 2025 жылғы сәуір және мамыр айларында теңгенің біртіндеп нығаюы, жыл соңына қарай әлсіреуі, ал 2026 жылдың бірінші тоқсанында қайта нығаюы күтіледі. Жалпы алғанда бұл болжам расталды: айырбастау бағамы расында да 2025 жылғы сәуір мен мамырда нығайды, алайда оқиғалардың дамуы базалық емес, пессимистік сценарий аясында өтті. Бұл жағдайға көбіне Трамп әкімшілігінің тарифтік саясаты себеп болып, ұлттық валютаға қосымша алыпсатарлық қысым жасалды.
Осылайша 2025 жылғы сәуірде пессимистік сценарий бойынша орташа айлық айырбастау бағамы 1 АҚШ доллары үшін 514,4 теңге деңгейінде болжанған еді, ал нақты мән 514,5 теңгені құрады. Мамырда болжам қайта қаралған кезде біз айырбастау бағамының динамикасын базалық сценарий аясына қайтаруға тырыстық — мамырға арналған бастапқы пессимистік болжам 510,0 теңгені құраса, 1 АҚШ доллары үшін жаңартылған базалық болжам 509,7 теңге деңгейінде белгіленді, алайда нақты айырбастау бағамы 512,3 теңге болды, бұл әлі де қатаңдау пессимистік диапазон аясында қалып отыр.
Теңгенің АҚШ долларына шаққандағы айырбастау бағамының болжамы
Бірінші жартыжылдық аяқталып, бұл кезең ішінде айырбастау бағамы орташа есеппен 1 АҚШ доллары үшін 511,64 теңгені құрады. Бұл көрсеткіш 1 АҚШ доллары үшін 513,2 теңгені құраған бастапқы базалық сценарий бойынша жылдық деңгейге жақын. Бірінші жартыжылдықтың аяқталуына байланысты BCC Invest талдау тобы келесі 12 айға арналған айырбастау бағамының болжамын жаңартады.
2025 жылғы шілдеде ұлттық валютаның орташа айлық деңгейіне қатысты болжам мынадай:
Оптимистік сценарий – 1 АҚШ доллары үшін 501,9 теңге;
Базалық сценарий – 1 АҚШ доллары үшін 519,1 теңге;
Пессимистік сценарий – 1 АҚШ доллары үшін 536,2 теңге.
Осылайша барлық басқа жағдай бірдей болған жағдайда, базалық сценарийге сәйкес шілде айында маусым айының деңгейімен салыстырғанда ұлттық валютаның 4,3 теңгеге немесе 0,84%-ға аздап әлсіреуі күтіледі.
Бұл нұсқаны айқындайтын негізгі факторлар мыналар:
Әлемдік мұнай бағасы. Brent маркалы мұнайының бағасы 70–75 АҚШ доллары/баррель диапазонында сақталған жағдайда, экспорттық кірістер тұрақты күйінде қалады, бұл валюта түсімдері мен бюджеттік трансферттер балансы арқылы айырбастау бағамына қысымды жеңілдетеді.
Геосаяси тұрақтылық. Негізгі өңірлерде жаңа шиеленістердің болмауы және белгісіздіктің төмендеуі портфельдік инвестициялар ағынын қолдайды, құбылмалылықты азайтады және теңгенің күрт әлсіреуіне жол бермейді.
Бюджеттік және фискалдық саясат. Ұлттық қордан жоспарлы трансферттердің қосымша кенет шығыстарсыз жүзеге асырылуы айтарлықтай валюталық ағынды туындатпайды, осылайша теңгеге деген сұраныс салыстырмалы түрде тұрақты деңгейде сақталады.
ҚРҰБ-тың ақша-кредит саясаты. Базалық мөлшерлемені сақтау және өтімділіктің артық көлемін стерильдеу құралдары (атап айтқанда, алтынмен операцияларды айна қағидасымен жүргізу) инфляцияға тежегіш ықпалын сақтап, валюталық нарықтың теңгерімділігін қолдай береді.
Пессимистік сценарийге сәйкес ұлттық валютаның 21,5 теңгеге немесе айлық мәнде 4,14%-ға біршама әлсіреуі күтіледі. Ал тек оптимистік сценарий ғана ұлттық валютаның 12,8 теңгеге немесе 2,49%-ға шағын нығаюы болжанады.
Нәтижесінде 1 АҚШ доллары үшін 518,97 теңге деңгейіндегі орташа өлшенген бағамға дейінгі теңгенің нығаюы (сағ. 15:30 жағдайы бойынша) әлемдік мұнай бағасының оң динамикасы, өңірдегі валюталардың синхронды түрде нығаюы және ҚРҰБ тарапынан өтімділікті мұқият басқару нәтижесінде орын алды. Алдағы сауда сессияларында нарық қатысушыларының назары экспорт бойынша деректер мен реттеуші органның шешімдеріне ауады. Сондықтан құбылмалылық қалыпты болғанымен, аталған факторларды мониторинг жүргізу негізгі маңызға ие болып қала береді.
