Демалыстың қай түрін таңдасаңыз да (жағажайда, белсенді демалыс, экскурсия, шопинг), Қазақстан азаматтарына 2024 жылы виза қажет емес елді таңдай аласыз. Ондай елдер өте көп: қазақстандықтар визасыз 43 елге бара алады, және 47 мемлекетке виза қажет, бірақ оны әуежайда тез арада ресімдеп алуға болады.
Қазақстандықтарға виза 2025 жылы қажет емес жиі баратын елдердің тізімімен танысайық.
Желіде “саяхат – төлеген ақшаңызға сізді байытатын жалғыз нәрсе” және “саяхат тегін болса, мені бұдан былай көрмес едіңіздер” деген сияқты авторсыз дәйексөздер жетіп артады. Олардың бір ортақ “кемшілігі” бар: әлемде саяхаттау үшін ақша керек. Кейде тіпті қомақты қаражат қажет. Алайда әлемді туроператорлардың айтқан сомасынан әлдеқайда арзан бағада аралауға да болады.
Үнемді саяхаттап, ыңғайлылық пен әсерден құры қалмауға бола ма?
Белсенді өмір салты – ең басты трендтердің бірі. Біреу спорт залына барса, ал біреу ұзақ серуендейді, ал тағы біреу жүгіргенді ұнатады. Әдеттегі жүгіру – ең қолжетімді әрі пайдалы жаттығулардың бірі.
Жүгірген пайдалы ма? Таңда жүгіруді қалай дұрыс бастауға болады? Нені есте сақтау керек?
TikTok, Facebook, Instagram, Telegram – әлеуметтік желілерді адамдар араласу, фото мен бейне көру құралы ретінде қабылдайды. Алайда бұл бизнесті интернетте дамыту құралы: әлеуметтік желілерде төлемге қабілетті аудитория шоғырланады, брендті дамытуға, клиенттік базаны арттыруға және сатылымды көбейтуге мүмкіндік беретін жарнама алгоритмдер жұмыс істейді.
Бизнесті интернетің қай жерінде жарнамалауға болады? Оны тиімді жасаудың жолы қандай?
Қолма-қол ақшамен жұмыс жүргізетін бизнес үнемі ақшаны банкке жеткізу қажеттілігіне тап болады. Алайда ірі соманы тасымалдау өте қауіпті және мұндай жағдайда инкассаторлық қызмет тасымалданатын қаражаттың сақталуына кепілдік беруге көмектеседі.
Қаржылық тәуекелдермен ұштасқан мәмілені жасасқан кезде (мысалы, үлескерлік құрылыс аясында пәтер сатып алу), эскроу-шот пайдаланылады. Ол форс-мажорлық жағдайда тараптардың мүдделерін қорғауға, ақшаны сақтауға және мәмілеге қатысушылардың теріс пайдалану ықтималдығын төмендетуге арналған. Эскроу-шотты жеке тұлға да, заңды тұлға, ЖК де аша алады.
ҚР Ұлттық банкінің мәліметінше, тек 2024 жылғы қыркүйек айында банк карточкаларын пайдалана отырып, 16,8 трлн теңгеден астам сомаға 1,2 млрд транзакция жасалды. Бірақ бизнес осындай төлемдермен жұмыс істей алуы үшін эквайринг деп аталатын банк қызметін қосу қажет.
Валютаны сату көлемінің өсуі теңгенің шамадан тыс әлсіреуінен қолдайды
Теңге үшін үшінші тоқсан маусымдағы айтарлықтай әлсіреуден кейін бағамның біршама тұрақтануымен басталды. Нәтижесінде шілденің қорытындысы бойынша теңгенің орташа бағамы Ұлттық қордың валюта сату көлемі бойынша операциясының төмендеуі аясында 6,07%-ға әлсіреді. Шілде айының қорытындысы бойынша Ұлттық қордан республикалық бюджетке трансферттерді қамтамасыз ету үшін валюта сату 506 млн долларды және Қазатомпром акциясын сатып алу үшін валюта сату аясында шамамен 984 млн долларды құрады. Тамыз айында Үкіметтің болжамды өтінімдеріне сәйкес Ұлттық қор ұқсас деңгейде 500-600 млн мөлшерінде валюта сатады. Бұл операциялар біздің пікірімізше бағамды шамадан тыс әлсіреуден қолдайды. Бұған дейін атап өткендей, бір доллар үшін 480 теңге деңгейі нарық қатысушылары үшін американдық валютаны сату үшін тартымды болып табылады.
Кей жағдайларда жеке тұлғалардың да, кәсіпкерлердің де белгілі бір мақсат үшін (мысалы, тұрмыстық техника сатып алу немесе өндіріс үшін шикізат алу) қаражаты жеткіліксіз болуы мүмкін. Мұндай жағдайда ең оңтайлы шешім — банкке барып, кредит ресімдеу. Алайда стандартты кредит өнімдерінен бөлек, Қазақстан банктері клиенттерге овердрафт, кредит желісі және шот бойынша кредит лимиті сияқты құралдарды да ұсынады.
ҚР-да сатып алушы тауар мен көрсетілген қызмет ақысын төлей алуы үшін төлем жасауға арналған шот қажет, оны онлайн режимінде жасаған ыңғайлы әрі жылдам. Бұл – контрагенттер арасында есеп айырысқан кездегі негізгі құжаттардың бірі. Ақшаны сатушының немесе қызмет көрсетушінің шотына аудару оның қаншалықты дұрыс толтырылғанына байланысты болады.
Цифрлық ақша – бұл Қазақстан экономикасын белсенді түрде цифрландырудың қисынды жалғасы. Нәтижесінде 2021 жылы ҚР Ұлттық банкі нарық өкілдерінің, сарапшылар мен халықаралық серіктестердің қатысуымен құрылған «Цифрлық теңге» пилоттық жобасын іске қосты.
Біздің кейіпкеріміз шығармашылық туралы балалық арманды орындап, одан тұрақты бизнес құруға болатынын өз тәжірибесімен дәлелдеді.
ЦентрКредит Банкі қазақстандық кәсіпкерлермен сұхбаттар сериясын жалғастыруда және кезекті роликтің кейіпкері – «Art-Depo Studio» баспаханасының негізін бірлесіп қалаушы Альбина Абузарова.
Өз ісін ашу идеясы Альбина Абузарова мен оның әріптестері бір фирмада жалдамалы жұмысшы болып жұмыс істеген кезде келген еді.
Сол кезде жұмыс істеп тұрған «Мост» галереясы оларға өздерінің қосымша бір үй-жайына – жылытылмайтын, ұзын, тар балконға көшуді ұсынды. Баспахананың жұмысы – көрме дайындау, каталогтар жасау және суретшілермен тығыз ынтымақтастық дәл сол жерде басталды.
Қазақстан кәсіпкерлеріне арналған сұхбаттар топтамасын «АзияЭлитФудГрупп» ЖШС-ның негізін қалаушы Мария Липинскаяның оқиғасы жалғастырады. Компания бүгінде сүт өнімдерінің 50-ден астам түрін (оның ішінде қаймақ, кілегей, сүзбе) шығарады, ал оның штатының елу адамнан асқанына біраз болған.
Бірақ 20 жыл бұрын үлкен өндіріс туралы арман болмаған да еді. Мария табысты бір компанияда жұмыс істеп жүреді, ал өз ісін ашу туралы ойлануына бір жағдай себепші болыпты. Сұхбатымыздың кейіпкері жұмыс істеп жүрген кәсіпорынның иесі қызмет бейінін өзгертуді ұйғарған екен. Бұл өзгерістер Марияны жауапты қадам жасауға, яғни жалдау саласынан кетіп, сүт өнімдерін өндіруге арналған шикізат пен ингредиенттер сататын өз компаниясын ашуына түрткі болады. Нарықта компания бірден беделге ие болады, қарқынды түрде дамып, серіктестер саны артады. Марияға бірлесіп бизнес бастауды ұсынған солардың бірі болған.
Бүгінде Қазақстанда тауар мен қызмет ақысын картамен төлеу үшін әмиянды алудың қажеті жоқ: операцияны телефоннан жүргізуге болады. Бұл – жанаспай ақы төлеу. Ол Apple Pay, Samsung Pay, Google Pay немесе Garmin Pay қосымшаларының көмегімен орындалады.
Инвесторларға арналған негізгі кеңестердің бірі – өзінің жинаған ақшасын көбейту үшін алуан түрлі құралдарды пайдалану. Сондықтан бағалы қағаздар сатып алудан бөлек, алтынды қоса алғанда, асыл металдарға инвестиция салу да сұранысқа ие. Сарапшылардың пікіріне сай, асыл металдар, оның ішінде алтын инвестициялық портфельдің 15 %-ына дейін құрауы мүмкін.
Саяхатқа дұрыстап дайындалу керек, мысалы, барлық құжаттың жиналғанына көз жеткізу керек. Қазақстаннан шығуға тыйым бар-жоғын тексеру де маңызды. Егер сізге шығуға тыйым салынғанын шекарада білсеңіз, демалысыңыз бұзылып, жоспарды жол-жөнекей өзгертуге тура келеді. Бұл туралы алдын ала біліп алған жөн, сонда жағдайды жол жүргенге дейін реттеп, демалыстың рақатына кенелесіз.
Жаз дегеніміз – шағын ғана өмір. Оны көңілді әрі баянды етіп өткізгіміз келеді. Мұндай мүмкіндікті қазақстандық туристік агенттіктер ұсынады: ондаған бағыттың ішінен күш жинап алуға немесе тіпті арманыңызды іске асыруға жол ашатын бағыт міндетті түрде табылады. Сонымен, шілде мен тамызда Қазақстаннан қайда демалуға баруға болады?
Ондаған жылдар бойы Қазақстанның саудадағы негізгі серіктестері Ресей, Қытай және Өзбекстан болды. Алайда 2010 жылдан бастап тағы бір болашағы бар бағыт – Түркиямен сауда дамып келеді. 2024 жылы ол инвестициялар және сауда-экономикалық қатынастар саласындағы ең басым бағыт ретінде қарастырылуда.
Нығаю тарихы
2023 жылғы қазанның аяғынан бастап Ұлттық қор тарапынан доллар сатылымының өсу көлемінің әсерінен теңге мамыр айының ортасына дейін нығая бастады. Ұлттық валюта осы уақыт аралығында 8,3%-ға нығайды. Сонымен қатар, мұнай -4,4%-ға төмендеді, бұл USDKZT бағамын болжаған кезде оны экзогенді түсіндіруші ретінде қолданудан босатады.
Жалпы мұнай, ресей рублі және доллар индексі (DXY) сияқты сыртқы факторлардың 2018 жылдан 2023 жылға дейінгі кезеңде 0,45-тен 0,52-ге дейінгі мәндермен әлсіз корреляциялық байланыстары бар. Бұл ретте, егер 2023 жылдың басынан басталатын белгілі бір уақыт кезеңін алатын болсақ, онда әсіресе рубльмен және доллар индексімен коэффициент біршама төмендейді.
Бұл салада тек ТМД елдері ғана емес, сонымен қатар шет мемлекеттер арасында да көшбасшы болуды қамтамасыз ететін қарқынды түрде жаппай цифрландыруға қарамастан, ел экономикасындағы криптовалютаның ресми орны көлеңкеде қалып отыр. Бір жағынан, реттеушілер қазіргі экономикалық үрдістер ағынына ілесуге тырысса, екінші жағынан, билік блокчейннің орталықтандырылмауынан және бұдан туындайтын көлеңкелі экономика тәуекелдерінен қауіптеніп, сақтықпен әрекет етеді, ал мемлекеттік кірістер органдары криптовалюта нарығының барлық қатысушысы үшін айқын әрі түсінікті салық салу механизмінің құралдарын әзірлеп болған жоқ.
Қазақстан Республикасы – ЕЭО құрылған бірінші күннен бастап Еуразиялық экономикалық одақтың мүшесі. Одаққа мүше басқа елдер сауда байланыстары үшін басым бағыттар ретінде қарастырылады. ЕЭО туралы шарттың Одақ аумағында тауарлардың, жұмыс күші мен қызметтердің еркін қозғалысын, экономиканың сан түрлі салаларындағы бірыңғай саясатты қамтамасыз етуі де экономикалық ықпалдастыққа септігін тигізеді. Кеден арқылы тауар қозғалысын үйлестіру үшін ЕЭО Кеден одағы құрылды. Одақтың аясында қатысушы елдер тауар экспорттаған кезде ҚҚС нөлдік мөлшерлемесі қолданылады.