Қазақстанда пәтерді заңды түрде жалға беру жолдары

Пәтерді жалға алушыларға заң бойынша дұрыс жалға беру жолы қандай?

Жалдау шарты не үшін қажет?

Тұрғын үйді заңды түрде жалға беру ЖК тіркелген немесе тіркелмеген жағдайда да мүмкін. Қалай болғанда да жалға алушылармен жалдау шартын жасасу қажет. Бұл құжат күтпеген жағдайлардан қорғаныс ретінде қызмет етеді: онда тараптардың құқықтары мен міндеттері, жалға беру мерзімі, төлем сомасы мен төлем күні, кепілдік жарнаның бар-жоғы көрсетіледі. Шартта басқа да мәселелер реттелуі мүмкін: жалға берушінің тұрғын үйге бару жиілігі, келтірілген шығынды өтеу тәртібі.

Кейде тараптар қабылдау-өткізу актісін де жасайды. Бұл құжатта жалға алынған тұрғын үйдегі барлық мүлік тізімделеді: ас үй техникасы, жатын бөлме жиһазы, декор және т.б. Акт мүлікке зиян келген жағдайда қажет болады. Шарт пен актіні нотариуста куәландырудың қажеті жоқ. Құжаттарға екі тараптың қол қоюы жеткілікті.

ЖК-ні тіркемей, пәтерді жалға беру салығын қалай төлеуге болады?

Пәтерді жалға беру туралы заңға сәйкес, жалға беруші жалға алушылардан кіріс алу үшін міндетті түрде ЖК ретінде тіркелуі қажет емес. Мұндай жағдайда табыс салығы төленеді, оның мөлшері – кірістің 10%-ы.

Салық жылына бір рет төленеді. Оған дейін салық органына 270-ші СЕН нысаны бойынша декларация тапсыру қажет, бұл декларация 15 қыркүйекке дейін төленуі тиіс. Яғни 2025 жылғы кіріс бойынша есепті 2026 жылғы 15 қыркүйекке дейін тапсыру қажет.

Мысал ретінде қарастырайық. 2 бөлмелі пәтер үшін жалға алушылардан ай сайын 300 мың теңге аласыз делік. Осылайша бір жылдағы кіріс 3,6 млн теңге болады. 3,6 млн теңгенің 10%-ы — 360 мың теңге. Міне, осы соманы төлеу керек болады.

Пәтерді жалға беру үшін ЖК-ні тіркеу

Егер жылжымайтын мүлікті жалға беруден заңды түрде табыс табу үшін ЖК ретінде ресімделуге шешім қабылдасаңыз, жеке кәсіпкер тек салық төлеп қана қоймай, сонымен қатар әлеуметтік аударымдар жасайтынын да есіңізде ұстаған жөн. Әлеуметтік аударымдарды есептеу үшін ең төменгі шек ретінде 1 ең төменгі жалақы немесе ЕТЖ алынады. Оның мөлшері 85 000 теңгеге тең

ЖК қандай әлеуметтік аударымдарды төлеуі қажет?

• МЗЖ (зейнетақы жарналары) — 1 ЕТЖ-нің 10%-ы, яғни 8 500 теңге.
• ЖМЗЖ (бұл да зейнетақы жарналары, бірақ жұмыс беруші төлейді). 1 ЕТЖ-нің 2,5%-ы, яғни 2 125 теңге.
• ӘА (әлеуметтік аударымдар). Ең төменгі жалақының 5%-ы (4 250 теңге).
• МӘМСЖ (медициналық сақтандыру). Коэффициент 1,4 мөлшерінде белгіленген. Ол ЕТЖ-ге көбейтіліп, алынған сомадан 5% есептеледі. Нәтижесінде 5 950 теңге шығады.

Сонымен барлық әлеуметтік аударымның жалпы сомасы — 20 825 теңге.

Енді салық мәселесіне тоқталайық. Оның мөлшері таңдалған салық режиміне байланысты болады. Негізгі қызметі ЭҚЖЖ 68201 «Жеке меншік жылжымайтын мүлікті жалдау және басқару» болатын ЖК патенттік немесе оңайлатылған екі салық режимінің бірін таңдай алады:

Патенттік

Кәсіпкер жалдамалы жұмыскерлердің еңбегін пайдалана алмайды, ал жылдық кіріс 3 528 АЕК-тен (13 872 096 теңге) аспауы қажет. Соған сәйкес, жалға алушылардан айына алуға болатын ең жоғары сома 1,15 млн теңгеден артық болмауы тиіс. Егер тұрғын үйді тәулігіне жалға берсеңіз, бұл – күніне 38 мың теңге.

Патенттік режимдегі жалға беру талаптары біршама қолайлы. Мысалы, кәсіпкер бірнеше мүлікті жалға бере алады немесе оларды жыл бойы емес, белгілі бір уақытта ғана жалға беруі мүмкін.

Қазақстанда патенттік режимде пәтерді жалға беру салығының мөлшері қандай? Жалға беруші жеке табыс салығын (ЖТС) төлеуі қажет, бұл жалпы кірістің 1%-ына тең. Мысалы, егер сіз 10 млн теңге алсаңыз, салық мөлшері 100 мың теңге болады.

Оңайлатылған

Оңайлатылған режимде сіз қызметкерлерді жұмысқа ала аласыз, ал кіріс шегі 24 038 АЕК-ке (94 517 416 теңге) дейін жетеді. Сондықтан жалға алушылардан айына ала алатын табысыңыз 15 млн теңгеден (тәулігіне 517 мың теңге) аспайды. ҮБЖ қолданған кезде кірістің жалпы шегі 94 086 АЕК-ке (369 946 152 теңге) дейін өседі.

Салық мөлшері — 3% (оның 1,5%-ы — ЖТС, қалған 1,5%-ы — әлеуметтік салық). Мысалы, жарты жыл ішінде жалға беруден 40 млн теңге алсаңыз, салық сомасы 1,2 млн теңге болады.

Салықты жарты жыл сайын төлеу қажет, ал декларация 910-шы СЕН нысаны бойынша толтырылады. Декларацияны I жарты жылдық үшін 1 шілдеден 15 тамызға дейін, ал II жарты жылдық үшін 1 қаңтардан 15 ақпанға дейін тапсыру қажет. Егер қолма-қол ақшамен немесе картамен төлем жоспарланған болса, онлайн-касса сатып алу қажет.

АСР-дегі ЖК-ге не істеу керек?

Егер сіз арнайы салық режимінде жұмыс істеп, қолданбаны пайдалансаңыз, ЖК арқылы пәтерді жалға беру тек мына талаптар сақталған жағдайда ғана мүмкін:

• Сіздің жалдамалы жұмыскерлеріңіз жоқ.
• Бизнесті өзіңіз жүргізесіз.
• Жылдық кіріс — 3 528 АЕК-ке (13 872 096 теңге) дейін, яғни айына — 1,15 млн теңгеден, тәулігіне — 38 мың теңгеден аспайды.
• ҚҚС төлемейсіз.

Арнайы салық режиміндегі кәсіпкерлер кірістің 1%-ы мөлшерінде ЖТС төлейді. Салық есепті айдан кейінгі айдың 15-інен кешіктірмей есептеліп, айдың 25-іне дейін төленеді. Барлық төлем E-Salyq Business қолданбасында бір-екі рет түрту арқылы жүргізілетіндіктен, ай сайынғы төлем еш қиындық туғызбайды.

Сонымен қай нұсқа тиімдірек?

Жылжымайтын мүлікті жалға беруден түскен кірісті заңдастыру тәсілін таңдаған кезде, сарапшылар ең алдымен осы кірістің мөлшеріне сүйенуді ұсынады:

Кіріс аз болған жағдайда, ЖК-ні ресімдемей-ақ жасауға болады. Тағы бір нұсқа — патенттік режимде ЖК-ні ресімдеу. Алайда ЖК салықтан бөлек әлеуметтік аударымдарды да төлейтінін есте сақтаған жөн.

Егер сіз бизнесіңізді дамытқыңыз келсе (мысалы, бірнеше пәтерді жалға берсеңіз), онда оңайлатылған режимдегі ЖК талаптарын мұқият зерттегеніңіз дұрыс.

Жылжымайтын мүлікті заңды түрде жалға беру айыппұлдан құтқарып қана қоймайды. Жалға алушы сондай-ақ медициналық мекемелерде тегін қызмет алу мүмкіндігіне ие болады, зейнетақы қорындағы жинақ ақшасын көбейте алады. Кіріс ресми болып саналатындықтан, банктер оны кредит берген кезде есепке алады.