Қызметкерге еңбегі үшін жалақы есептеледі. Алайда алдымен одан салықты шегеру (оның ішінде міндетті зейнетақы жарналарын, медициналық сақтандыруға аударымдарды төлеу) қажет. Қалған соманы маман «қолына» алады. Оны ыңғайлы онлайн-сервис – жалақы калькуляторы арқылы есептеуге болады.

Қазіргі таңда кофе ішу мәдениеті жастар арасында кеңінен дамып келеді, алайда үлкен жастағы адамдар да бұл сергітетін сусынды ұнатады. Сондықтан кофе бизнесі еліміздегі ең әлеуетті бағыттардың бірі болып отыр. Дегенмен бұл саланың өзіндік ерекшеліктері де бар. Қазіргі өмір қарқыны жылдам: адамдардың бос уақыты аз, сәнді кофеханаларға барып отыруға бәрінің бірдей уақыты бола бермейді. Осы себепті өзіне-өзі қызмет көрсету форматындағы кофеханалар алдыңғы қатарға шығады.

Өзіне-өзі қызмет көрсету шағын кофеханасы дегеніміз не?

Мұндай бизнес кофе автоматтарын пайдалануға негізделген. Олар эспрессо мен американо сияқты дәстүрлі сусындардан бастап, латте, капучино, раф сияқты сусындарға дейін кең таңдауды ұсынады. Тұтынушы өз сусынын таңдап, картамен төлем жасап, бір минут ішінде дайын кофесін алады.

Дайындықтың маңыздылығы туралы

ЖК қызметін тоқтату туралы өтініш бермес бұрын істі ретке келтіру керек. Егер дайындалмаса, бас тарту қаупі жоғары, кәсіпорынды жаппай қоюы мүмкін.

Өтініш бергенге дейін мыналарды жүзеге асырған маңызды:

1. Салықтар мен басқа да аударымдар бойынша қарыздардың бар-жоғын тексеру. Бұл Мемлекеттік кірістер комитетінің сайты арқылы жасалады. Егер берешек болса, оны міндетті түрде өтеу қажет.
2. Салықтарды төлеу, қызметін тоқтату жоспарланып отырған кезең үшін барлық әлеуметтік аударымдарды жасау. Салық органына жою есебін берген сәттен бастап сізде төлем жүргізуге 10 күн болатынын ескеріңіз.
3. Егер сіз жалдамалы жұмыс күшін пайдаланған болсаңыз, қызметкерлерді жұмыстан босату.
4. Егер сіз қосылған құн салығымен жұмыс істеген болсаңыз, кәсіпорынды ҚҚС бойынша есептен шығару. Мұны салық төлеушінің кабинеті арқылы жүзеге асыруға болады: тиісті нысанды толтырып, есептен шығару туралы өтініш беру қажет.
5. Банктегі шотты жабу.
6. Егер сіз онлайн-кассамен жұмыс істеген болсаңыз, оны есептен шығару.

Дайындық кезеңінен кейін жұмыс істемейтін ЖК-ны жабу алгоритміне өтуге болады.

Қазақстанда ЖК-ны жабу

Көптеген жағдайларда ҚР-да ЖК-ны жабу процедурасы барынша оңайлатылған (мұндай жүйені оңайлатылған деп атайды). Бұл ЖК-ны қашықтан, яғни онлайн жабуға болады дегенді білдіреді. Бұл жағдайда кәсіпкер салықтық тексеру және камералдық бақылау сияқты еңбекті қажет ететін және алаңдаушылық туғызатын кезеңдерден құтыла алады.

Алайда 2025 жылы Қазақстанда ЖК-ны онлайн жабу үшін бірқатар шарттарды орындау қажет. Сонымен кәсіпкер:

• ҚҚС төлеу бойынша есепте тұрмауы тиіс.
• Бірлескен кәсіпкерлік шеңберінде (яғни серіктеспен) бизнес жүргізбеуі тиіс.
• Берешегі болмауы тиіс. Бұл кезде салық бойынша ғана емес, әлеуметтік аударымдар бойынша да берешегі болмауы тиіс.
• Салықтық тексерулер кестесінде тұрмауы тиіс. Әрине, кәсіпкер салық процедураларының кестесін бақылай алмайды, бірақ нақты өзінде тексерудің жоспарланғанын нақтылай алады. Ол үшін Бас прокуратураның сайтына кіріп, «Құжаттар» бөліміндегі ақпаратпен танысу қажет.
• Тәуекелдерді басқару жүйесі бойынша жоғары тәуекелге ие болмауы тиіс. Тәуекелдер матрицасына сәйкес, жоғары тәуекел деп 6 және одан жоғары балдар саны түсініледі.
• Жекелеген қызмет түрлерінің тізіміне жататын қызметті жүзеге асырмауы тиіс. Мәселен, ЖК-ны онлайн жабу отын, алкоголь, темекі өндіретін және сататын, лотерея өткізетін, казино және т.б. қызметтерді көрсететін бизнесмендерге қатысты қолданылмайды.

Қызметті тоқтату туралы салықтық өтініш

Бұл өтініш кәсіпорынның жұмысын тоқтатуға негіз болып табылады. Оны салық органдарына береді, бұл ретте өтініш берудің үш нысаны көзделген:

1. Электрондық форматта. Бұл ең прогрессивті әрі ыңғайлы нұсқасы.
2. Жеке өзі бару арқылы. Ол үшін мемлекеттік қызмет көрсету орталығына өтініш жазу керек.
3. Пошта арқылы. Өтініш қағаз жүзінде ресімделіп, тапсырыс хатпен жіберіледі. Бұл нұсқа, мысалы, уақытша тіркелген жерінде болмаған бизнесмендерге сәйкес келеді.

Қазақстанда ЖК-ны онлайн жабу: қадамдық нұсқаулық

Қазақстанда ЖК-ны оңайлатылған режим бойынша салық төлеушінің кабинеті арқылы жабуға болады:

1. Электрондық цифрлық қолтаңба (ЭЦҚ) арқылы авторизациядан өтеміз.
2. «Салық есептілігі нысандары» қойындысын басамыз, содан кейін «Жаңа нысанды толтыру» бөліміне өтеміз.
3. Жою есептілігін толтырамыз, оны мемлекеттік кірістер органдарына (МКО) жібереміз. «Жою» бағанына қарама-қарсы 5-нөмірлі тармақта «құсбелгі» қоюды ұмытпаймыз.
4. «Салықтық өтініш» қойындысына, бұдан әрі «Қызметті тоқтату» бөліміне өтеміз.
5. Жоюдың себебін міндетті түрде көрсетеміз, көбінесе кәсіпкерлер Салық кодексінің 67-бабына сілтеме жасайды. Жұмысты тоқтатуға сұраныстың жоқтығы, айналым қаражатының тапшылығы, уақытша қиындықтар негіз болуы мүмкін. Айтпақшы, ЖК-ны өз еркіңізбен – елеулі себептерсіз жабуға болады.
6. Салықтардың бюджеттік жіктеу кодтарын көрсетеміз.
7. «Жіберу» батырмасын басамыз.

Оңайлатылған режим сәйкес келмеген жағдайда, не істеу қажет

Оңайлатылған схемадан басқа, қызметті автоматты және жалпы режимде тоқтатуға болады.

• Автоматты режим 2020 жылдың жазынан бастап жұмыс істейді. Бұл режим бизнесменнен ешқандай әрекет талап етпегендіктен қолайлы болып табылады. Егер кәсіпкер 60 күн ішінде салық органына патент ұсынбаса немесе жұмысты тоқтата тұрғаннан кейін қайта бастамаса, онда мемлекеттік кірістер басқармасы (МКБ) ЖК-ны автоматты түрде есептен шығарады. Әрине, автоматты түрде есептен шығару белгілі бір шарттар сақталған кезде, атап айтқанда, салық төлеу бойынша қарыздар болмаған және басқа да аударымдар жасалған кезде мүмкін болады.
• Жалпы белгіленген режим оңайлатылған жүйенің талаптарына сәйкес келмейтін ЖК үшін өзекті. Бұл жағдайда кәсіпкерді салықтық тексеру күтеді – тексеру бизнесмен өтініш бергеннен кейін 20 күннен кешіктірмей жүргізіледі. Тексеру әдетте 30 күн ішінде жүзеге асырылады, бірақ кейбір жағдайларда 180 күнге «созылуы» мүмкін. Егер кәсіпкер тексеруден сәтті өтіп, оның нәтижелерімен келісіп, барлық салықтарды төлесе, оны 3 күн ішінде есептен шығарады.

ЖК-ны жабу үшін үш режимнің бірін тіпті толыққанды бизнес жүргізбегендер, мысалы, кәсіпорын ашылғаннан кейін мүлдем жұмыс істемегендер және қызметін тоқтатуға мәжбүр болғандар да таңдауы тиіс.

ЖК-ны жабудан бас тарту үшін негіздер

Мемлекеттік органдар кәсіпорынды әрдайым жаба бермейді. Жеке кәсіпкер келесі жағдайларда тіркеуден шығарылмайды:

• Егер оңайлатылған процедураны жүргізу үшін міндетті шарттар орындалмаса (егер сіз оңайлатылған режимді таңдасаңыз).
• Егер сіз есептілік бермесеңіз, шотты жаппасаңыз, мөрді жоймасаңыз. Мұның бәрін қызметті тоқтату туралы өтініш берілген сәттен бастап 3 күн өткенге дейін жасау қажет.
• Сіздің салық немесе әлеуметтік төлемдер бойынша қарыздарыңыз бар болса..

ЖК-ның жабылғанын немесе жабылмағанын қалай тексеруге болады

Барлық кезеңдерден өткеннен кейін ЖК-ның шын мәнінде жабылғанын білу маңызды. Егер ол жабылмаған болса, бұрынғысынша салық төлеуге тура келеді.

Өз кәсіпорныңыздың мәртебесін онлайн-форматта үш тәсілмен білуге болады:

1. Салық төлеушінің кабинеті арқылы.
2. Мемлекеттік кірістер комитеті электронды салық әмияны ретінде әзірлеген e-Salyq Azamat мобильді қосымшасы арқылы.
3. Kgd.gov.kz мемлекеттік кірістер комитетінің сайтында «Электрондық сервистер» қойындысы арқылы «Салық төлеушілерді іздеу» тармағын таңдап, ұсынылған нысанға ЖСН және басқа да ақпаратты енгізу қажет.
4. Сонымен қатар салық комитетінің жеке кәсіпкерлер мен жеке тұлғаларға әкімгерлік ету бөліміне қоңырау шалып, ЖК-нің мәртебесін нақтылай аласыз.

Бизнесті жабу процедурасы тек күрделі болып көрінеді: ресми түрде жою үшін дұрыс режимді таңдап, нақты алгоритмді ұстану қажет. Кәсіпкерлердің көпшілігі оңайлатылған жабу жүйесін пайдалана алады, бұл міндетті айтарлықтай жеңілдетеді: ЖК-ны ең аз уақыт шығындарымен онлайн түрде жоюға болады. Алайда бұл процеске мұқият дайындалу маңызды, бұл бас тарту тәуекелдерін барынша азайтуға мүмкіндік береді.

Жеңілдікті мемлекеттік тұрғын үй бағдарламалары, тұрғын үй кезегіне тұру, ипотека, субсидиялау немесе сот даулары — мұндай жағдайларда Қазақстанда мемлекеттік тізілімнен жылжымайтын мүліктің бар-жоғы туралы анықтама талап етіледі. Бұл анықтама 6-нысан бойынша ресімделеді. Құжатта нақты бір тұлғаның атына тіркелген жылжымайтын мүліктің бар-жоғы ресми түрде расталады.

Бүгінде жылжымайтын мүліктің бар-жоғы туралы анықтама алу үшін жауапты органға бару міндетті емес, қызмет онлайн көрсетіледі. Оның үстіне құжатты бірнеше тәсілмен сұратуға болады. Енді солардың ең ыңғайлы нұсқаларын қарастырайық.

Бағалы металдарды сатып алу — инвестициялаудың ескі тәсілдерінің бірі. Бүгінгі күні алтын құймаларды сатып алу үшін Банкке барудың қажеті жоқ — Қазақстандағы барлық операцияны банкте ашылатын иесіздендірілген металл шоты (ИМС) арқылы жүргізуге болады.

Демалыстың қай түрін таңдасаңыз да (жағажайда, белсенді демалыс, экскурсия, шопинг), Қазақстан азаматтарына 2024 жылы виза қажет емес елді таңдай аласыз. Ондай елдер өте көп: қазақстандықтар визасыз 43 елге бара алады, және 47 мемлекетке виза қажет, бірақ оны әуежайда тез арада ресімдеп алуға болады.

Қазақстандықтарға виза 2025 жылы қажет емес жиі баратын елдердің тізімімен танысайық.

Әр автокөлікке нақты бір мемлекеттік тіркеу нөмірі белгісі (МТНБ) бекітіледі. Бұл көлік құралын сәйкестендіру үшін қажет. Мысалы, жол-көлік оқиғасы болса, кінәлі автокөлік дәл осы нөмір арқылы анықталады.

Картаға немесе шотқа ақша аударған кезде, әдетте IBAN нөмірі қажет болады. Бұл нөмірді Ибан, Айбан, Ай-би-эй-эн, IBAN Number деп те атайды, ол — ISO 13616 стандартына сәйкес келетін банктегі халықаралық шот нөмірі (бұл банкаралық есеп айырысуды стандарттау мақсатында жасалған).

Инвестиция пассив табыс табудың ең кең таралған құралдарының бірі ретінде қарастырылады. Алайда инвестиция салу жөніндегі пікірлер әртүрлі. Біреулер тиімді мәміле жасау үшін тәжірибе мен білім қажет болғандықтан, бұл күрделі процесс деп санайды. Енді біреулер, керісінше, инвестиция салу үшін тек қолданбаны жүктеп алып, активтерді сатып алу жеткілікті дейді. Ендеше, инвестиция салу дегеніміз не екенін қарастырып, Қазақстанда инвестиция салуды қалай бастауға болатынын түсініп көрейік.

2020 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстанда МӘМС (міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру) жүйесі жұмыс істей бастады.

2024 жылғы 1 шілдедегі деректер бойынша Қазақстанда 532 980 заңды тұлға және 1 753 485 жеке кәсіпкер тіркелген. 2,2 миллионнан астам адам өзін-өзі жұмыспен қамтығандар ретінде жұмыс істейді. Әрбір сегментте бизнес өкілдерінің саны тұрақты түрде өсіп келеді. Бұл елде жасалған қолайлы жағдайларға негізделген: жеңіл салық режимі, визаны ресімдемей-ақ ресми жұмыс істеу мүмкіндігі, көптеген бизнес-процедураларды жеңілдететін белсенді түрде дамып келе жатқан цифрландыру.

Бастамашыл адамдарды бизнесін тіркеуден не тежейді? Көптеген адамдар өз ісімді ашқым келеді, бірақ қандай іспен айналысатынымды білмеймін деген сияқты проблемамен бетпе-бет келеді. Қазір Қазақстанда қандай бизнес өзекті? 2025 жылдың бизнес-идеяларын зерделейік.

Пассив кіріс алу туралы ойланатын адамдарда ең аз салыммен инвестиция салудан қалай ақша табуға болады деген сұрақ туындайды. Бағалы қағаздарға инвестиция салу үшін бұл салада білім болуы қажет, сондықтан мұндай инвестиция бәріне бірдей емес.

Егер сіздің тұрғын үйді бірден сатып алып, толық соманы төлеуге мүмкіндігіңіз болмаса, ипотекалық кредит беру бағдарламасын қарастыруға болады. Бұл бағдарлама жылжымайтын мүлікті кредитке сатып алып, оны ұзақ уақыт ішінде бөліп төлеуге мүмкіндік береді.

Бала дүниеге келген кезде ҚР-дағы әйелдерге декреттік төлем (бұл жүктілікке дейін жұмыс істеген әйелдер үшін де, еңбек қызметін жүзеге асырмаған әйелдер үшін де берілетін жәрдемақы) тағайындалады. Мемлекеттік жәрдемақы есептеледі, ал жұмыс істейтін әйелдер бұған қоса табысын жоғалтуға байланысты әлеуметтік төлемді ала алады. Сондай-ақ аналарға бала бір жарым жасқа толғанға дейін есептелетін ай сайынғы жәрдемақы тағайындалады.

TikTok, Facebook, Instagram, Telegram – әлеуметтік желілерді адамдар араласу, фото мен бейне көру құралы ретінде қабылдайды. Алайда бұл бизнесті интернетте дамыту құралы: әлеуметтік желілерде төлемге қабілетті аудитория шоғырланады, брендті дамытуға, клиенттік базаны арттыруға және сатылымды көбейтуге мүмкіндік беретін жарнама алгоритмдер жұмыс істейді.

Бизнесті интернетің қай жерінде жарнамалауға болады? Оны тиімді жасаудың жолы қандай?

Кофехана ашу үшін не қажет? Сенімді әрі өнімдіргіш техниканы қайдан табуға болады?

Кредиттеу талаптарын жақсарту және көптеген қиындықтан құтылу үшін қарыз қайта қаржыландырылады.

Егер сіз қолданыста болған автокөлік сатып алсаңыз, оның «таза» болғаны, яғни оған ауыртпалық салынбауы маңызды. Автокөлікке ауыртпалық салу деген не? Бұл термин көлік иесі оны толықтай басқара алмайтын жағдайды білдіреді. Мысалы, көлікті сату немесе сыйға тарту мүмкін болмайды. Кредит алған кезде автокөлік кепілге беріліп, қамтамасыз ету құралы ретінде пайдаланылған болса, бұл ауыртпалық болып саналады. Сондай-ақ автокөлік ұрланған (іздеуде жүрген) немесе қарызға байланысты оған тыйым салынған болса, бұл да ауыртпалық болып есептеледі. 

ҚР-дағы тауар өткізетін және қызмет көрсететін компаниялардың көпшілігі әдеттегі салықтан басқа, қосылған құн салығын (ҚҚС) да төлеуі керек. Ол тауар сатып алынған баға мен оны сатқан баға арасындағы айырма түріндегі сомада есептеледі. Өндірушінің немесе сатушының шығысын өтеу үшін тауар/қызмет құнына салық кіреді. 2025 жылы ҚР-да ҚҚС-ны төлеген кезде алынған ақша мемлекеттік бюджетке жіберіліп, маңызды қажеттіліктерге жұмсалады.

Тауар (тұрмыстық техника мен электроникадан бастап киім мен аяқкиімге дейін) сатып алған кезде, әртүрлі төлем әдістері, соның ішінде бөліп төлеу мен кредит ұсынылады. Екі әдістің мәні қарапайым: сіз қажетті соманы банктен қарызға аласыз да, белгілі бір мерзім аралығында оны бөлшектеп төлейсіз. Олай болса, кредит пен бөліп төлеудің айырмашылығы неде?

Сіз қолданыста болған автокөлікті сатып алдыңыз делік. Бірақ сатып алу қуанышы сізді алда тұрған бірқатар процедура туралы ұмыттырмауы тиіс: жай ғана мініп кетуге болмайды. Сол процедуралардың бірі – қайта ресімдеу. Қайта ресімдеу процесі көлік құралын (КҚ) жаңа иесіне ресми түрде «бекіту» үшін қажет. Басқаша айтқанда, осыдан кейін автокөлікпен болып жатқан барлық жағдай бұрынғы иесіне емес, жаңасына қатысты болады.

Жүктіліктің 30-аптасы (егер көпұрықтық жүктілік болса, 28-аптасы) басталғанда әйел адам декретке шығады. Қаржылық қолдау мақсатында оған біржолғы мемлекеттік жәрдемақы, сондай-ақ кірісінен айырылуына байланысты әлеуметтік төлемақы және бір жарым жыл бойы төленетін бала күтіміне байланысты жәрдемақы сияқты төлемақылар төленуге тиіс. Бірақ егер әйел ЖК ретінде жұмыс істесе, жәрдемақы сақтала ма? Қазақстанда жүкті ЖК-әйелдерге қандай төлемақы төленуге тиіс? Бала туғаны үшін қанша ақша беріледі?

Кредит алуға келген клиентке Банк кредит беруден бас тартуы мүмкін. Кредит неге мақұлданбайды? Негізгі себептерінің бірі – нашар кредит тарихы (КТ). Бұл термин кредит алушы бұрынғы кредиттік міндеттемелерін қалай орындағаны: қанша және қандай сомаға қарыз алғаны, ай сайынғы төлемін уақытылы төлегені, берешегінің болғаны не болмағаны туралы барлық мәліметті қамтиды. Осы ақпараттың негізінде банк клиенттің сенімділігі туралы және оған қарызға қаражат беріп, оның қайтарылуына сенімді болуы туралы шешім қабылдайды.

Аккредитив – Сатып алушы мен Сатушы арасындағы есеп айырысудың мүмкін болатын тәсiлдерiнiң бiрi. Іс жүзінде бұл Сатып алушының Банкі тарапынан, егер Сатушы тауарды тиеу немесе қызмет көрсету фактісін құжатпен растаса, Сатушыға Сатып алушының есебінен келісілген валютамен белгілі бір соманы төлеу міндеттемесі.

Желіде “саяхат – төлеген ақшаңызға сізді байытатын жалғыз нәрсе” және “саяхат тегін болса, мені бұдан былай көрмес едіңіздер” деген сияқты авторсыз дәйексөздер жетіп артады. Олардың бір ортақ “кемшілігі” бар: әлемде саяхаттау үшін ақша керек. Кейде тіпті қомақты қаражат қажет. Алайда әлемді туроператорлардың айтқан сомасынан әлдеқайда арзан бағада аралауға да болады.

Үнемді саяхаттап, ыңғайлылық пен әсерден құры қалмауға бола ма?

Қазақстанда ЖК-ны ашу бизнесті заңды түрде жүргізуге мүмкіндік береді. Алайда заңдылық – жалғыз артықшылық емес. Біріншіден, сізде ресми жұмыс өтілі болады. Екіншіден, бизнесмендер ай сайын зейнетақы аударымдарын жасайды. Үшіншіден, ҚР-да жеке кәсіпкерлер үшін бизнесті дамыту және оны ауқымдау үшін барлық жағдай жасалған.

Қазақстанда 2025 жылы ЖК-ны қалай ашуға болады: онлайн және офлайн

Қазақстанда ЖК-ны екі тәсілмен: онлайн режимінде немесе халыққа қызмет көрсету орталығына (ХҚКО) жеке өзіңіз барып, офлайн режимінде ашуға болады. Бірінші тәсіл өзінің жеңілдігімен және жеделдігімен тартады: сіз ХҚКО-ға баруға уақыт жоғалтпай, санаулы минутта жеке кәсіпкер атана аласыз. Екінші тәсіл уақытты үнемдемейді, бірақ қызметкерге барлық сұрақтарды қойып, толық ақпарат алуға мүмкіндік береді. Екі нұсқаны да егжей-тегжейлі қарастырайық.

ЖК-ны онлайн қалай ашуға болады

Интернет арқылы жеке кәсіпкерді тіркеу үш жолмен мүмкін:

1. Egov.kz арқылы. Бұл электрондық үкімет порталы.
2. «E-Salyq business» қосымшасында. Қосымшаны Мемлекеттік кірістер комитеті әзірледі.
3. Кейбір банктер арқылы – мысалы, ЦентрКредит Банкінің bcc.kz сайтында.

Нақты мысалды зерттеп, «Egov» порталы арқылы ЖК-ны ашу жолдарын қарастырамыз:              :

1. Egov.kz сайтына кіреміз.
2. «Бизнеске» бөлімін басамыз.
3. «Бизнесті тіркеу және дамыту» бөлімін таңдаймыз.
4. «Бизнесті тіркеу және жою» қойындысына өтеміз. Сізге қызметтер тізбесі шығады, барлық тармақтармен танысу үшін «Толық көрсету» батырмасын басыңыз.
5. «Жеке кәсіпкер ретінде қызметті бастағаны туралы хабарлама» бөлімін таңдаймыз.
6. «Қызметті онлайн сұрау» батырмасын басамыз. Бұл жазу үлкен әрі қызғылт сары түсті болғандықтан, оны байқамай қалу мүмкін емес. Жүйеге кіреміз немесе оған тіркелеміз.
7. Elicense.kz электрондық лицензиялау порталының бетіне түсеміз.
8. «Жеке кәсіпкер ретінде қызметті бастағаны туралы хабарламаны» басамыз.
9. Ұсынылған нысанды толтырамыз.
10. Оған электрондық цифрлық қолтаңба (ЭЦҚ) арқылы қол қоямыз.

ЭЦҚ-ны алдын ала ресімдеу керек екеніне назар аударыңыз. Бұл да Egov.kz электрондық үкімет сайтында қашықтан жүзеге асырылады.

Қазақстанда ЖК-ны онлайн ашу қанша тұрады? Тіркеу процедурасы тегін

ЖК-ны онлайн тіркеу

Банк арқылы қалай тіркелуге болады

Мұнда да барлығы Egov.kz платформасындағыдай өте оңай. ЦентрКредит Банкі өз сервисін іске қосты: сіз тіркеуден қосымша арқылы да, арнайы web-ресурста да өте аласыз. Сервис жеке басыңызды растауды сұрайды: сәйкестендіруден Egov.kz порталы арқылы немесе бейне арқылы өтуге болады. Бұдан әрі пайдаланушы өз бизнесі туралы ақпаратты (қызмет түрі, мекенжайы, салық салу жүйесі) толтырады. Дайын! Бүкіл процедура 5 минуттан аспайды.

Банк арқылы тіркелудің бір маңызды артықшылығы бар: сіз бірден шот ашып, корпоративтік карточканы ресімдеп, бизнес үшін интернет-банкингті қоса аласыз, тіпті онлайн-бухгалтерия сервистеріне қол жеткізе аласыз.

ЖК-ны ХҚКО арқылы қалай тіркеуге болады

Бизнесті классикалық «қағаз» форматында тіркеу үшін қызметтің жүзеге асырылатын жері немесе сіздің тіркелген орныңыз бойынша жергілікті халыққа қызмет көрсету орталығына немесе салық органына жүгіну қажет. Мысалы, егер сіз дүкен ашатын болсаңыз, онда дүкеніңіздің орналасқан жері бойынша салық органына хабарласуыңыз қажет. Онлайн-ресімдеуде болғандай, құжаттар бір күннен кейін дайын болады.

Кейбір жағдайларда ЖК қызметі жүзеге асырылатын алаңды жалға алу туралы анықтама талап етілуі мүмкін екеніне назар аударыңыз.

Қазақстанда ЖК қызметін бастау үшін сізге тіркеу туралы электрондық хабарлама алу қажет. Бүгінде бизнесменге ЖК-ны тіркеу туралы куәлік алудың қажеті жоқ, ерекше нысанды толтырып, Elicense.kz электрондық лицензиялау порталындағы Жеке кабинеттен тіркеу туралы хабарламаны жүктеп алу жеткілікті. Бұл үшін құжатта кәсіпорынның мекенжайы мен атауы жазылады, ЭҚЖЖ

Қазақстанда бизнес (ЖК) ашпас бұрын нені білу қажет

Болашақ кәсіпкерлердің жиі қоятын сұрақтарына жауап беріп өтейік.

ЖК ретінде тіркелмей-ақ, бизнес жүргізуге бола ма?

Иә, ЖК мәртебесінсіз кәсіпкерлік қызметпен айналысуға болады. Бірақ ескертетін жайт: бұл жағдайда кәсіпкерлер жалдамалы жұмыскерлердің еңбегін пайдаланбайды, ал кәсіпорынның жеке тұлғаларға тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді өткізуден түскен жылдық пайдасы 12 ең төменгі жалақыдан аспайды.

ЖК-ны тіркеуден бас тартылуы мүмкін бе?

Қазақстанда ЖК-ны тіркеу процедурасы өте қарапайым әрі түсінікті болып көрінеді. Алайда мұнда да өзінің күтпеген кедергілері бар. Кейбір жағдайларда уәкілетті орган бизнесті ашудан бас тартуы мүмкін. Егер:

• Сіз қазірдің өзінде жеке кәсіпкер болып табылсаңыз. ҚР-да бір адамның екі ЖК-ны ашуына тыйым салынады.
• Соңғы 12 айда компанияңыз банкротқа ұшыраса.
• Сот шешімі бойынша сізге кәсіпкерлікпен айналысуға тыйым салынса.
• Тіркеу туралы қағаздарды тіркелу орны бойынша ұсынбаған болсаңыз (яғни тіркеу кезеңінде салық органын дұрыс таңдамаған болсаңыз).
• Құжаттар жиынтығы толық болмаса.
• Өтінішті дұрыс толтырмасаңыз.
• ЖК үшін тыйым салынған қызмет түрін таңдамаған болсаңыз, сізге бас тартылады. Қазақстанда бұл адамдар мен жүктерді авиатасымалдау, дәрілік заттарды өндіру, қарумен байланысты қызмет және басқа да бірқатар қызметтер.
  
  Қазақстанда қанша жастан бастап ЖК ашуға болады?

ЖК-ны кәмелетке толған адамдар аша алады. Алайда кейбір жағдайларда 18 жасқа толғанды күтпей, тіпті 14 жаста да толыққанды бизнесмен болуға болады.
Ол үшін дайындалуға тура келеді. Бизнесті тіркеу үшін қажетті құжаттар тізбесіне заңды өкілдердің келісімін қоса беру қажет. Егер келісім болмаса, басқа құжаттарды ұсыну қажет. Бұл неке қию туралы куәліктің көшірмесі (егер кәмелетке толмаған тұлға некеде тұрса) немесе кәмелетке толмаған тұлға толық әрекетке қабілетті (бұл процесті эмансипация деп атайды) деген сот шешімі болуы мүмкін. Алайда эмансипация тек 16 жасқа толған тұлғаларға қатысты болуы мүмкін.

Қандай салық салу режимін таңдаған жөн?

Жеке кәсіпкерлер төрт режимнің бірін таңдай алады:

1. Патент негізіндегі арнаулы салық режимі.

Тек өз бетінше, яғни жалдамалы жұмыскерлерді тартпай-ақ жұмыс істейтін ЖК үшін қолайлы. Барынша қолайлы жағдайларды көздейді. Мәселен, салық мөлшерлемесі барлық кәсіпкерлер үшін бірыңғай және кірістің 1%-ына тең.

Алайда бір шарт бар: бір жыл ішіндегі ең жоғары кіріс 3 528 АЕК-тен (айлық есептік көрсеткіш) аспауы тиіс. 2025 жылы 1 АЕК 3932 теңгеге тең.

2. Оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимі.

Бұл режим бойынша жұмыскерлердің ең көп саны 30 адамнан аспайды (бизнесменнің өзін ескере отырып). Бірақ бұл жағдайда міндеттемелер де көбірек.

2025 жылы Қазақстанда ЖК оңайлатылған режим бойынша қандай салықтар төлейді? Кірістің 3%-ы, бұл жерде табыс салығы 1,5%-ды ғана құрайды, ал тағы 1,5%-ы – әлеуметтік салық. Бұдан басқа жеке кәсіпкер өзі үшін келесіні төлейді: 10% – зейнетақы, 5% – әлеуметтік, 1,4 ЕТЖ-ның 5%-ы – медициналық сақтандыруға.

Оңайлатылған жүйе жарты жылдықта ең жоғары кірісі 24 038 АЕК-тен аспайтын ЖК-ларға сәйкес келеді. Қосымша шарт та бар: ҮИЖ (үш компонентті интеграцияланған жүйені) қолданған кезде, кіріс шегі ұлғаяды.

Егер ЖК кірісі күнтізбелік жыл ішінде 20 000 АЕК-тен (20 000 * 3932 = 78 640 000) асып кетсе, кәсіпкер ҚҚС куәлігін (ҚҚС 12%-ды құрайды) алуы тиіс.

3. Тіркелген шегерімді пайдалана отырып қолданылатын арнаулы салық режимі.

Бұл салық салу жүйесі кәсіпкерден басқа тағы 49 адам жұмыс істейтін компаниялар үшін қолайлы. Мұндай жағдайда салық мөлшерлемесі кірістің 10%-ына тең.

Бірақ режим 6 айдағы ең жоғары кіріс 144 184 АЕК-тен аспаған кезде ғана өзекті.

4. E-Salyk Business мобильді қолданбасы арқылы арнаулы салық режимі

Бұл салық режимі салық есебін жүргізуді және кәсіпкерлерге бақылау жасауды жеңілдету мақсатында енгізілді. Кәсіпкерлер арнайы мобильді қолданбада тіркеле алады, ол нақты уақыт режимінде кіріс пен төленген салықтың есебін жүргізуге, салық сомасын автоматты түрде есептеуге, сондай-ақ есептілікті салық органдарына уақытылы тапсыруға мүмкіндік береді. Салық мөлшерлемесі кірістің 1%-ына тең, бұл патенттік жүйеге ұқсас, бірақ бір жылдағы ең жоғары кіріс 3 528 АЕК-тен аспауы тиіс деген қосымша талап бар. Бұл салық режимі жалдамалы жұмыскерлері жоқ және кіріс шектеуін сақтайтын ЖК үшін өте қолайлы.

Егер сіздің бизнесіңіз үш жүйенің ешқайсысының шарттарына жауап бермесе, не істеу керек? Бұл жағдайда нұсқа – салық салудың жалпы белгіленген режимі оңтайлы нұсқа болып табылады. Ол кірістің 10% мөлшерлемесін қарастырады, оның үстіне кіріс мөлшері бойынша ешқандай шектеу қойылмайды. Мұндай жағдайда салық органына есептілік жыл сайын және жыл қорытындысы бойынша берілетініне назар аударыңыз. Жалпы белгіленген режим үлкен айналымы бар бизнеске сай келеді. Сонымен қатар мұндай жүйе алкоголь мен темекі өндірушілер, қаржылық және бухгалтерлік қызмет көрсететін мамандар, мұнай өнімдерін сататын немесе табиғи ресурстармен жұмыс істейтін компаниялар үшін міндетті.

Жалдамалы жұмыскерлер үшін қандай салықтар төлейді?

Тіркелген сәттен бастап жеке кәсіпкер өз пайдасына зейнетақы жарналары мен әлеуметтік төлемдерді, сондай-ақ медициналық сақтандыру жарналарын төлеуге міндетті екені есіңізде болсын (ең төменгі жалақының 5%-ы × 1,4 коэффициенті = 5 950 теңге).

Патенттік жүйеден басқа барлық салық салу жүйелерінде қызметкерлерді жалдауға болады. Демек олардың кірісінен ай сайын ұстап, келесіні төлеу қажет:

• 10% – индивидуальный подоходный налог (ИПН) . 
• 10% – пенсионные взносы.
• 2% – взносы на медстрахование (ВОСМС).

Сондай-ақ ЖК «есебінен» келесі төленеді:

• 5% – әлеуметтік аударымдар.
• 3% – бұл міндетті медициналық сақтандыру (МӘМС).

Аталған режимде жеке кәсіпкерлер қызметкерлерге салынатын әлеуметтік салықтан босатылады.

Ал егер салық есептерін уақытылы тапсырмай, салықтарды аудару мен өзге де төлемдерді кешіктірсе не болады?

Бұл жағдайда кәсіпкер айыппұл алады. Егер бизнесмен төлемдерді «кешіктірсе», онда әрбір «мерзімінен кешіктірілген» күнге де өсімпұл есептеледі.

Егер ЖК туралы ақпаратты өзгерту қажет болса, не істеу керек?

Егер кәсіпкер тіркелген кезде берген қандай да бір деректер өзгерсе, ол туралы салық органына хабарлау қажет. Бұл үшін сізде 10 күн бар.

Өзгерістер Elicense.kz порталы арқылы енгізіледі. Жеке кабинетте сіз қолжетімді қызметтер тізімін көресіз – «Қызмет көрсету» бөлімін таңдау қажет («Хабарлау тәртібі» кіші бөлімі). Бұдан әрі «жол» мынадай: «ЖК ретінде қызметті бастағаны туралы хабарлама» – «ЖК тіркеу деректерін өзгерту». Келесі қадам – «Қызметті онлайн сұрау» батырмасын басу.

Содан кейін тіркелген орны бойынша салық органын таңдау қажет – тіркеу деректерін өзгерту туралы өтінім салық органына автоматты түрде жіберіледі.

Бұдан әрі сіздің ЖК туралы барлық ақпараты бар нысан ашылады – бұл жерде қажетті мәліметтерді өңдеуге болады. Соңғы кезең – өзгерту туралы хабарламаға өзіңіздің электрондық қолтаңбаңызбен қол қою. Сол жерде жаңа хабарлама (яғни өзгеріс енгізілген) мен жаңа ЖК талонын жүктеп алуға болады.

Сонымен біз Қазақстанда ЖК-ны ашу үшін не қажет екенін білдік. Процедураның өзі барынша қарапайым әрі жылдам, ең аз құжаттар жиынтығы талап етіледі. Сондықтан да Қазақстан бизнеске қолайлы микроклиматы бар елдердің бірі болып есептеледі. Көріп отырғанымыздай, көптеген процедураларды (ЭЦҚ алу, деректерді өзгерту) онлайн орындап, уақытты үнемдеуге болады. Алайда процестің қарапайымдылығына қарамастан, жеке кәсіпкердің міндеттерін, оның ішінде салықтарды уақытылы төлеу мен өзге де төлемдерді орындауды ұмытпаған жөн.

Пәтерді жалға алушыларға заң бойынша дұрыс жалға беру жолы қандай?

Тікелей рейстер, небәрі 5 сағаттық ұшу және түрлі бағыттар (ұшақ, автобус немесе жеке көлік), ал көрікті жерлердің саны сонша, тіпті тәжірибелі саяхатшының өзі бейжай қала алмайды. Сондықтан Қытайдың қазақстандықтар үшін ең танымал туристік бағыттардың біріне айналуы — таңғаларлық жағдай емес. Алайда саяхаттың сәтті өтуі үшін оған алдын ала дайындалу қажет. Үйде отырып-ақ билеттер мен тұратын орыннан бастап, мобильді байланыс пен шопингке дейін барлық маңызды жайтты ойластырып алған дұрыс.

Қазақстаннан Қытайға қалай баруға болады? Елді көру үшін қайда барған жөн? Сапарға қалай дұрыс дайындалу керек? 

Автомобиль сатып алу өте жақсы эмоция сыйлайды. Мұндай нәтижеге жету үшін көлікті дұрыс таңдау керек. Машинаны бағасы мен сапасына қарай қалай таңдау керектігі туралы ЦентрКредит Банкіне берген сұхбатында автожурналист әрі бейнеблогер Олжас Оқас (@oljasoqas) айтып берді. 

Кредит ресімдеу ай сайынғы төлемдерді — яғни қарызды бөліп өтеуді қарастырады. Бұл төлемдердің сомасы екі бөліктен тұрады: негізгі борыш (яғни клиент банктен нақты қарызға алған ақша) және пайыз (қарыз қаражатын пайдаланғаны үшін есептеледі). Негізгі борыш пен пайыздың арақатынасы әртүрлі болуы мүмкін. Осыған байланысты төлемдер дифференциалдық және аннуитеттік болып екіге бөлінеді.

Жеке кәсіпкерлікті ашқан кезде, ең бастысы идея мен күш-жігер деп ойлайсыз. Ақша өзінен-өзі келеді деп сенесіз: тауар сатып алдыңыз, саттыңыз — міне, пайда. Бірақ іс жүзінде қаржыны дұрыс ұйымдастырмау тіпті жақсы жобалардың да жабылуына себеп болып жатады. Бұған жол бермес үшін ақшаға сауатты көзқарасты қалай қалыптастыру керек? Маңызды жайттарды қарапайым тілмен түсіндіреміз.

2024 жылы Қазақстанға Қытайдан 655 мыңнан астам турист келді. Ал 2025 жыл ҚР-да Қытай туризмінің жылы деп жарияланды. Екі ел арасындағы туризм саласындағы ынтымақтастық мемлекетаралық мәдени және экономикалық байланысты нығайтып, бизнестің тиімді дамуына жол ашады.

WeChat Pay қалай жұмыс істейді? Бұл сервис сатып алушылар мен сатушыларға қандай артықшылықтар береді? Қазақстанда тауар мен қызмет ақысын бұл сервис арқылы қалай төлеуге болады?

Адамдар қосымша табыс табу үшін инвестиция салады. Бірақ қандай сомаға сене алатыныңызды, қай кезеңге инвестиция салу жақсы екенін және сізге қандай бастапқы капитал қажет болатынын білу маңызды. Инвестициялардың кірістілігін болжау, оңтайлы мерзім мен капиталды есептеу үшін онлайн инвестициялық калькулятор қолданылады.

ҚР Әлеуметтік кодексінің 207-бабы 1-тармағына сәйкес, ерлер 63 жасқа, ал әйелдер 61 жасқа толғанда зейнетке шығады. Зейнеткерлердің көбі әрі қарай жұмыс істемейді: оларға зейнетақы төлемі төленуге тиіс. Бұрын төлемақыны зейнеткерлік жасқа жеткенде ғана алуға болатын. Бірақ 2023 жылы БЖЗҚ-дан – зейнетақы қорынан зейнетақы жинағын мерзімінен бұрын алу қарастырылған заң қабылданды. Алайда мұның өзіндік ерекшеліктері бар. Біріншіден, МЗЖ – міндетті зейнетақы жарналары аударымдарының есебінен алынған қаражатты ғана алуға болады. Екіншіден, оны нақты мақсаттарға жұмсау жоспарланған жағдайда алуға болады.

Жұмыскер жыл сайын ақы төленетін еңбек демалысына шығуға құқылы. Демалыс жұмыскердің күш жинауына, кәсіби күйзеліске түсуіне жол бермеу үшін қажет. Егер маман жұмысын жалғастырғысы келсе, ешқандай проблема туындамайды.

Адам жұмыс істеген кезде, азық-түлік сатып алу, тұрғын үй ақысын және басқа қажеттіліктерін төлеу үшін жалақы алады. Ал адам жұмыстан босатылса, қажеттіліктерін қалай өтей алады? Жұмыссыз қалған жағдайда, Қазақстанда әлеуметтік төлемдер қарастырылған және ол Әлеуметтік кодекспен реттеледі. Бұл төлемдер ай сайынғы аударымдардың негізінде құрылатын қордан төленеді.

2024 жылдың 11 айында Қазақстанға шетелден шамамен 110 мың автокөлік әкелінді. Қазақстандықтар көбіне көлікті Өзбекстаннан, Грузиядан, Қытайдан және Кореядан жеткізеді. Автокөлікті ҚР аумағында пайдаланып, қазақстандық нөмір алу үшін көлік құралы кедендік ресімдеуден өтуі тиіс.

Кофе бизнесі – Қазақстанда ең кең тараған кәсіп түрлерінің бірі, себебі бұл өз ісіңізді бастауға жақсы мүмкіндік. Дегенмен бұл салада бәсекелестік жоғары, бірақ егер сізде бизнес-жоспар, сапалы өнім және кофеге деген зор сүйіспеншілік болса, сіз жақсы табыс таба аласыз. Алайда қоғамдық тамақтану саласына қатысты кез келген қызмет оңай болмайды: клиенттер қызмет көрсету сапасы жақсы болған жағдайда ғана болады. Сондай-ақ пайда табу бойынша тым жоғары мақсат қоймаңыз: кофехананың табыстылығы 30-35% болса, бұл – тамаша көрсеткіш.

Қазақстандағы негізгі қаржы құралдарының бірі — айлық есептік көрсеткіш немесе АЕК. АЕК-ті есептеу үшін нақты сомасын теңгемен нақтылауға мүмкіндік беретін калькулятор қолданылады.