ҚР заңнамасындағы өзгеріс: 2026 жылдағы бизнестің жұмысы туралы

Жаңа талаптар күтпеген жаңалық болмас үшін және бейімделу кезеңі қиындықсыз өтуі үшін қазірден бастап дайындалған жөн. Неліктен Қазақстанда 2026 жылы жаңа заң қажет болды? Салық түрлері қалай өзгереді?

2026 жылдағы өзгерістің себептері

Қолданыстағы кодекс бірнеше рет түзетілгенімен, ол мемлекеттік органдар мен бизнес үшін бірдей ыңғайлы жүйеге айнала алмады. Сондықтан салық жүйесін түбегейлі өзгерту қажеттілігі ең өзекті мәселелердің біріне айналды.

Жаңа СК-нің негізгі мақсаты:

• Бизнес пен бақылаушы органдардың жұмысын жеңілдету
• Салық түсімдерін ұлғайту
• Кәсіпкерлер арасындағы есеп айырысудың ашықтығын арттыру
• Салық салу жүйесін жеңілдету
• «Көлеңкеде» жұмыс істеп жүрген компанияларға адал бизнес жүргізуге жағдай жасау

Негізгі жаңалықтар

Аталған мақсатқа сүйене отырып, әзірлеушілер келесідей бірнеше өзгеріс енгізді:

ҚҚС-ны ұлғайтты.

2026 жылдан бастап Қазақстанда жаңа ҚҚС 16% мөлшерінде белгіленеді. Бұл 2025 жылмен салыстырғанда 4% артық. Дегенмен, жеңілдетілген мөлшерлемелер де қарастырылған. Медицина қызметі мен дәрі-дәрмектер үшін 5%. Мұндай цифрлар 2026 жылы болады. Ал 2027 жылдан бастап ҚҚС 10%-ға дейін көтеріледі. Газет, журнал, күнтізбе және басқа да мерзімді басылымдарды сатумен айналысатын бизнеске де аталған мөлшерлеме бекітіледі.

Компанияларды ҚҚС бойынша тіркеу шегі төмендетілді. 

2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап тіркелу шегі 10 000 АЕК мөлшерінде белгіленеді (бұл 2025 жылмен салыстырғанда екі есе аз).

КТС сараланып енгізілді. 

Енді корпоративтік табыс салығының (компанияларға арналған салық) мөлшері сараланады. Осылайша, банктер мен ойын бизнесі үшін 25%, ауыл шаруашылығы өнімін өндірушілер үшін 3%, әлеуметтік саладағы компаниялар үшін 2026 жылы 5%, ал 2027 жылдан бастап мөлшерлеме екі есе, яғни 10%-ға өседі.

Арнайы салық режимдері (АСР) оңтайландырылды

Бұрын қолданылған 8 АСР орнына енді 3 режим ғана қалады.

ЖТС-ға прогрессивті мөлшерлеме енгізілді.

Бұл мөлшерлеме табысы жылына 8 500 АЕК-тен асатын азаматтарға қатысты қолданылады.

Салықтық әкімшілендіру жеңілдетілді. 

Енді камералдық бақылау ескерту түрінде жүргізіледі. Егер кәсіпкердің шотында шағын берешек болса, шоты бұғатталмайды. Сонымен қатар берешек сомасына қарай жаңа шаралар қолданылады:      қарыз көлемі 20-45 АЕК аралығында болса, банк шоттары бойынша банк операциялары уақытша тоқтатылады; қарыз 45 АЕК-тен жоғары болса, шот бұғатталып, мүлікке тыйым салынады. Бұл өзгеріс көптеген кәсіпкерлерді бизнес жүргізу тәсілін қайта қарауға итермелейді: біреулер ҚҚС төлеуші ретінде тіркелуге тиіс болса, енді біреулерге өзге салық режимін таңдау қажет болады. Сондықтан 2026 жылға дейін жаңа Салық кодексіне бейімделіп, бизнесті заң талаптарына сай жүргізу үшін алдын ала дайындық жасаған жөн.

Кейбір өзгеріске нақтырақ тоқталсақ.

ҚР-дағы жаңа салық режимдері 

2026 жылдан бастап Қазақстанда жеке кәсіпкерлер мен компанияларға арналған жаңа салық режимдері енгізіледі. Жаңа жүйеде ЖБТ (жалпыға бірдей белгіленген тәртіп) және барлығы үш АСР (арнайы режим) ғана қалады:

Өзін-өзі жұмыспен қамтығандар үшін. 

Бұл режимді пайдалану үшін бірнеше талап сақталуы тиіс:

• Кәсіпкерлік қызметті ҚР азаматтары не қандастар жүзеге асыруы керек
• Айлық табыс мөлшері 300 АЕК-тен аспауы тиіс
• Жалдамалы қызметкерлер болмауы керек
• Бизнес арнайы тізімге сәйкес келуі қажет. Нақты тізім жыл соңына қарай бекітіледі.

Өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға арналған АСР-дың бірнеше ерекшелігі бар. Біріншіден, олар ЖТС төлемейді, бірақ әлеуметтік төлем жасайды (ортақ мөлшерлеме – 4%). Екіншіден, салық органдарымен барлық өзара әрекет мобильді қолданба арқылы жүзеге асырылады.

Жеңілдетілген салық режимі негізінде

Бұл режим шағын бизнеске бағытталған.

Қазіргі таңда көптеген қазақстандық кәсіпкерлер жеңілдетілген салық режимін пайдаланады, алайда 2026 жылдан бастап оның талаптары өзгереді:

• ЖСР-ны пайдалануға мүмкіндік беретін жылдық айналымның ең төменгі мөлшері – 600 000 АЕК (шамамен 2,4 млрд теңге) болуы керек
• ҚҚС төлеу қажет емес, бірақ ерекше талаптар бар (мысалы, бейрезидент үшін ҚҚС немесе импортқа салынатын ҚҚС)
• Кәсіпкерлер әлеуметтік салықтан босатылады;
• Салық мөлшерлемесі – 4%, бірақ жергілікті атқарушы органдар бұл көрсеткішті ±50% аралығында өзгерте алады. Басқаша айтқанда, ҚР-ның бір өңірінде мөлшерлеме 2%, ал екіншісінде 6% болуы мүмкін
• Қызметкерлер санында шектеу жоқ
• Еліміздің кез келген өңірінде қызмет атқаруға болады
• Есептілік бұрынғыдай 910.00 нысаны бойынша ресімделіп, әр 6 ай сайын тапсырылады
• Жеке тұлғалармен, заңды тұлғалармен және жеке кәсіпкерлермен жұмыс істеуге рұқсат етіледі
• Бірақ жеңілдетілген режимдегі кәсіпкерлерден сатып алынған тауарлар мен қызметтер бойынша шығындарды КТС шегерім ретінде енгізуге болмайды.

ЖСР-ны пайдалана алмайтын тұлғалардың нақты тізімі

1. Басқа заңды тұлғалардың бизнесіне қатысу үлесі 25%-дан асатын заңды тұлғалар
2. Құрылтайшысы немесе қатысушысы болып табылатын тұлғалар басқа заңды тұлғада да ЖСР-мен жұмыс істейтін болса
3. Егер құрылтайшы/қатысушының өзі ЖСР-да қызмет атқарса
4. Жеке тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер, егер олар ЖСР-дағы компанияның құрылтайшысы болса
5. Коммерциялық емес ұйымдар (КЕҰ)
6. Еркін экономикалық аймақтар (ЕЭА), индустриялық аймақтар және «Астана Хаб» технопаркінің қатысушылары
7. Бірлескен қызмет туралы шарт бойынша салық төлейтін бизнес өкілдері.
   Сонымен қатар, қызмет көрсету саласында жеңілдетілген режиммен жұмыс істейтін кәсіпкерлер қолма-қол есеп айырысу кезінде ЖБТ тапсырыс берушілермен жұмыс істей алмайды. ЖБТ жүйесіндегі компаниялар мұндай төлемдерді шығынға жатқыза алмайды.Егер фермерлер мен ауыл шаруашылығы өнімін өндірушілер ЖСР-де жұмыс істесе, олар ҚҚС төлеуден босатылады. Бұл салық процедураларын жеңілдетіп, бизнестің әкімшілік жүктемесін азайтады.

Фермерлер мен шаруа қожалықтарына.

Фермерлік және шаруа қожалықтарына бірқатар жеңілдіктер қарастырылған. Бұл олардың жұмысын жеңілдетіп, салықтық жүктемені азайтып, аграрлық саланы инвестициялар үшін тартымдырақ етуге бағытталған. КТС мөлшерлемесі 3%, жер салығы төленбейді, көлік құралдарына салынатын салық бойынша да жеңілдіктер қарастырылған.

Әлеуметтік төлемдердің жаңа мөлшерлемелері

2026 жылы Қазақстанда тек жеке кәсіпкерлер мен компаниялар үшін емес, сонымен қатар әлеуметтік төлемдер жүйесінде де өзгерістер енгізіледі:

1.  ӘА (әлеуметтік аударымдар) бірыңғай төлем аясында 18,1%-ға дейін төмендейді (бұрын 18,9% болған). Бұл соңғы төмендеу емес: жоспар бойынша, СО мөлшерлемесі 2028 жылдың 1 қаңтарына дейін біртіндеп азайтылады.
2. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарнасы 1%-ға өсіп, 3,5% болады.
3. Әлеуметтік салық шамамен екі есе қысқарып, 6%-ға дейін төмендейді (бұрын 11% болған).

Басқа да жаңалықтар

Жаңалықтар электронды сервистерге де қатысты. Атап айтқанда:

• Енді есептілікті (соның ішінде декларацияны) тек онлайн форматта тапсыру қажет болады
• Барып тексеру орнына Desk-аудиттер (операциялар мен есептіліктерді қашықтан тексеру) мен салық мониторингі енгізіледі
• .

Деректерді қорғауға қатысты жаңа талаптар енгізіледі. Ақпараттың сақталуы мен қауіпсіздігіне қойылатын талаптар артады. Мәліметтердің жария етілуіне енді бизнес өзі жауапты болады.

Тәуекелдерді барынша азайту: бизнесті жаңа СК-ге дайындау

Жаңа ережеге көшу кезеңі қиындық тудырмас үшін дайындықты қазірден бастау ұсынылады. Сарапшылар кәсіпкерлерге келесі қадамдарды ұсынады:

• Айналымды талдап, шығындарды оңтайландыру жолдарын қарастыру. Бұл мөлшерлемелер (мысалы, ҚҚС) өскен жағдайда сақтану шарасы болады.Электронды құжат айналымын ретке келтіру.
• Қызметкерлерді өзгерістер туралы хабардар ету;
• Бағдарламаларды (мысалы, 1С)  жаңарту, бұл дұрыс есеп жүргізуге мүмкіндік береді.
• Компанияңыз үшін қолжетімді салықтық жеңілдіктерді анықтау;
• Бизнесіңіз жаңа арнайы салық режимдерінің талаптарына сәйкес келуін не келмеуін тексеру. Егер сәйкес келмесе, жаңа режимге көшу туралы хабарламаны 2026 жылдың 1 наурызына дейін салық органына тапсыру қажет.
• IT-жүйелерді жаңарту, өйткені барлық есептілік тек онлайн беріледі.
• Қызметкерлерді электронды сервистермен (мысалы, e-Salyq электронды әмияны) жұмыс істеуге үйрету;
• Киберқауіпсіздік саясатын әзірлеу, деректердің резервтік көшірмесін жасау;
• Ішкі аудит енгізу, бұл қателіктерді ерте сатыда анықтауға көмектеседі.

Кәсіпкерлер үшін жаңа талаптарға бейімделу бастапқыда ыңғайсыздық пен қосымша дайындықты талап етеді. Алайда ұзақмерзімді болашақта бұл өзгеріс бизнесті ашық, әділ және тиімді етуге бағытталған. Бәсекелестік адал болады, нарыққа әділ кәсіпкерлер шығып, сапалы өнім мен қызмет көбейеді, бұл пайдаланушы үшін үлкен артықшылық.  Ал кәсіпкерлер мен бақылаушы органдар үшін жұмыс оңай, айқын әрі уақыт үнемдейтін форматқа көшеді.