Мүмкіндік бар: Қазақстанда кредит тарихын қалай түзетуге болады

Кредит алуға келген клиентке Банк кредит беруден бас тартуы мүмкін. Кредит неге мақұлданбайды? Негізгі себептерінің бірі – нашар кредит тарихы (КТ). Бұл термин кредит алушы бұрынғы кредиттік міндеттемелерін қалай орындағаны: қанша және қандай сомаға қарыз алғаны, ай сайынғы төлемін уақытылы төлегені, берешегінің болғаны не болмағаны туралы барлық мәліметті қамтиды. Осы ақпараттың негізінде банк клиенттің сенімділігі туралы және оған қарызға қаражат беріп, оның қайтарылуына сенімді болуы туралы шешім қабылдайды.

Әр банк мекемесінде нашар кредит тарихы туралы түсінік әртүрлі. Мысалы бір банк клиенттің қарызы көп болса (тіпті кешіктіріп төлеу жағдайлары болмаса да) КТ нашар деп санауы мүмкін. Ал басқа қаржылық мекемеде кешігіп төлеу жағдайлары белгі болуы мүмкін. Үшінші банк кредит бойынша тек бір рет кешіктіріп төлеу жағдайы болса, клиентті тіпті «кешіре» салуы мүмкін.

Қазақстанда кредит тарихын қалай жақсартуға болады? Ол қаншалықты жиі жаңартылады? Кредит тарихын қайдан білуге болады?

Қазақстанда кредит тарихын тазалауға бола ма және бұл қалай жасалады

Елде КТ жөніндегі барлық мәселемен арнайы бюро – Мемлекеттік кредиттік бюро (МКБ) және Бірінші кредиттік бюро (БКБ) айналысады. Деректерді сақтау мерзімі 5 жыл және олар үнемі жаңартылып тұрады. Кредит тарихы қаржы мекемелері мен басқа мекемелер беретін мәліметтердің негізінде жаңартылады. Кредит тарихын жою жолы жоқ, ол жердегі ақпаратты жою немесе түзету мүмкін емес. Кредит тарихын қалпына келтірудің жалғыз ғана «іске асыруға болатын» жолы – жаңа кредиттік өнімдер бойынша барлық міндеттемені орындау.

Кредит тарихы нашар болса, кредитті қалай алуға болады

Алдымен КТ «сапасына» тек төлем мерзімін кешіктіру (әдетте 90 күннен астам) әсер етпейтінін ескеру қажет. Банкті коммуналдық қызметтер бойынша берешектің болуы, төленбеген салық пен айыппұл қызықтырады. Клиент банкрот болып, банкте бұл мәртебе туралы нақты ақпарат болмаған жағдай да алаңдатады. Дұрыс емес ақпарат беру маңызды ақпаратты жасыру әрекеті болып саналады, бұл клиенттің адал емес екенін көрсетеді.

Кешіктірілген төлем тарихыңызда міндетті түрде «дақ» болмайтынын ескеріңіз. Бюро төмендегі жағдайда клиентті «оңалтады»:

1. Қарыз толық өтелгеніне 12 ай өтсе.
2. Қарыз алушы қайта қаржыландыру бағдарламаларына жүгініп, қарызының жартысынан астамын өтесе. Маңызды шарт: өтеуден кейінгі жыл ішінде 30 күн немесе одан да көп мерзімге төлемді кешіктіруге болмайды.
3. Клиент берешекті өтеді (қарыз мерзімі 90 күн және одан да көп уақытқа кешіктірілді), содан кейін ол кестеге сәйкес жүйелі түрде төлем жүргізіп отырды.

Кредит тарихының рейтингін қалай жақсартуға болады? Келесі ұсыныстарды пайдаланыңыз:

• Барлық қарызыңызды өтеңіз. Кредит бағдарламалары бойынша ғана емес, айыппұл, коммуналдық қызметтер және салық міндеттемелері бойынша да.
• Кредит алуды жоспарлап жүрген банкте төлем картасына тапсырыс беріңіз немесе депозит ашыңыз. Бұл сіздің төлеуге қабілетті екеніңізді көрсетеді: егер шотыңызда үнемі ақша болса және картаны үнемі пайдалансаңыз, демек сізге сенуге болады. Сонымен қатар банктер көбінесе өз клиенттеріне жеке шарттармен кредит ұсынады.
• Мерзімінен бұрын өтелетін кредитке өтініш беріңіз. Әрине, Қазақстанда кредит тарихыңыз нашар болса, ірі қарыз (мысалы, ипотека) ала алмайсыз. Бірақ шағын сомаға қарыз алуға болады. Болашақта ірі қарыз алған кезде, мерзімінен бұрын өтеу жағдайлары сізге артықшылық болады.
• Кредиттік карта ашыңыз. Жоғарыда айтылғандай, Қазақстанда төлем мерзімі кешіктірілсе және кредит тарихы нашар болса, кредит алу қиынға соғады. Кредиттік карта ашу әлдеқайда оңай. Тек карта бойынша тұрақты төлем жасап отыруды ұмытпаңыз. Егер кредиттік картаңыз болса, екіншісін ашпаған жөн: бұл кредит тарихыңызға қосымша «жүк түсіреді».
• Қайта қаржыландыру мүмкіндігін пайдаланыңыз. Бірнеше кредитіңіз болса, оларды қайта қаржыландырған, яғни біріктірген жөн. Сонымен қатар кешіктіру қаупін азайтатын қолайлы жағдайларға қол жеткізе аласыз.

Нашар КТ себебі жүйенің қатесі болса, кредит рейтингін қалай көтеруге болады

Мұндай жағдайлар жиі болмағанымен кейде болып тұрады: кредит тарихы жүйе қателерінен «бұзылады». Мысалы, кредит баяғыда төленген, бірақ оның берешегі әлі тұр. Кешіктірілген төлем «ақталған», бірақ бұл КТ-де жазылмаған. Немесе қарыз алушының жеке мәліметтері мүлде дұрыс емес. Көбінесе мұндай қателердің себебі техникалық ақау немесе алаяқтық әрекет (біреу клиенттің дербес деректерін пайдаланды) болады.

Қауіп-қатерді азайту үшін кредит туралы ақпаратты қадағалау керек. Кредит тарихы туралы ақпаратты қалай алуға болады?

1. Бірінші кредиттік бюро сайтында кез келген азамат есеп сұрата алады. Бұл опция тегін, бірақ оны жылына бір рет қолдануға болады.
2. Қазақстандағы кредит тарихыңызды тексерудің тағы бір жолы – Egov.kz сайтында есеп алу. Бұл жағдайда сізге ЭЦҚ қажет болады. Онсыз өтінімге қол қоя алмайсыз.
3. Өтінімді ХҚО-ға немесе «Қазпошта» бөлімшесіне беруге болады.

Құжатты мұқият оқып шығыңыз. Егер сіз қандай да бір дәлсіздік тапсаңыз, бюроға арыз беруіңіз керек. Мамандар құжатты қарап, ақпарат берушіге сұранысты қалыптастырып, тексеру жүргізеді. Бұл қызметке ақы төлеудің қажеті жоқ.

Ақпаратты берген банк мекемесі қате жіберген жағдайда, мамандар өзгеріс енгізіп, түзетілген құжатты бюроға ұсынады (бұған 10 күн беріледі). Егер дәлсіздік бюроның өз жұмысына байланысты туындаса, қызметкерлер ақпаратты түзетіп, клиентке дұрыс есепті жібереді.

Қазақстанда кредит тарихының жаңартылуы қанша уақыт алады?

Есептегі дәлсіздіктердің себебі көбіне әлдеқайда қарапайым – деректер жаңартылып үлгермеді. Сондықтан Қазақстанда кредит тарихы қашан жаңартылатынын білген жөн:

1. Банктер мен микроқаржы ұйымдары кредит берген кезде, жаңартуды 1 жұмыс күні ішінде жүзеге асырады. Қарыз алушы туралы ақпаратты өзгерту немесе нақтылау қажет болса, процесс 10 жұмыс күніне дейін созылуы мүмкін.
2. ЖК мен сауда орындары бойынша (мысалы, өнімді бөліп төлеу мүмкіндігімен сатып алсаңыз) жаңартуға 30 жұмыс күніне дейін кетуі мүмкін.
3. «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына, коллекторларға және коммуналдық қызметтерге де осындай уақыт керек.

Нашар КТ-мен кредит алу мүмкіндігі жоқтың қасы болғанымен Қазақстанда кредит тарихын тазарту мүмкін емес. Қарыз алушының өзін оңалтудың жалғыз жолы – жаңа кредит өнімдері бойынша өз міндеттемелерін дәл және уақытылы орындау. Бұл ірірек сомаға өтінім бергенде кредит алу мүмкіндігіңізді арттырады.